1. بدون عنوان (1338)، سهراب سپهری

21.3 میلیارد تومان

432 هزار دلار

تهران - هفدهمین دوره - هنر مدرن و معاصر ایران

سهراب سپهری کار جدی در نقاشی را با طبیعت شروع می‌کند و به‌تدریج سبک متمایز خود را می‌یابد. چونان‌که روئین پاکباز می‌نویسد، از مشخصه‌هایِ نخستینِ کارهای سپهری حرکات آزادانه قلمو و استفاده از لکه رنگ‌های تمایزدهنده (مثل یک لکه رنگ سرخ به نشانه لاله آتشین) است. پس از کسب مهارت در خوشنویسی، سپهری به سمت به‌کارگیری فضاهای پر و خالی رفت؛ ریتم‌ خط، رنگ‌های سیال و لکه‌های بیانگر نیز از همین دوران وارد آثارش شد.

در اثر بدون عنوان سپهری که گرانترین قطعه هفدهمین دوره حراج تهران، هنر مدرن و معاصر ایران و گرانترین اثر 12 ماه گذشته میان آثار فروخته شده ایرانی در حراج‌هاست، خصوصیاتی مشابه می‌بینیم: طبیعت کویری، خط‌های ریتم‌دار، رنگ‌های آبرنگی، لکه‌های رنگ درخشان (لاله آتشین) و خلاء. این نقاشی با تاریخ خلق 1340، بعد از سفر سپهری به خاور دور (ژاپن) در سال 1339 تصویر شده است و تأثیرپذیری او از هنر شرقی را نشان می‌دهد. این اثر در میان انتزاع و واقع در نوسان است اما با عنصر اصلی کار او یعنی خلاء به هم پیوند خورده است.

این تابلو در مجموعه ابراهیم گلستان قرار داشت و پیش‌تر نیز در  نهمین حراج تهران ارائه شده بود. نقاشی بدون عنوان سپهری با قیمت 21.3 میلیارد تومان در حراج هفدهم تهران به فروش رفت.

2. بدون عنوان (1368)، کوروش شیشه‌گران

17 میلیارد تومان

345 هزار دلار

تهران - هفدهمین دوره - هنر مدرن و معاصر ایران

از اوایل دهه‌ی 1360 بود که کوروش شیشه‌گران بر نقاشی خطی متمرکز شد و از آثار سیاسی و مفهومی خود فاصله گرفت. سبک کنونی شیشه‌گران ریشه در خوشنویسی ایرانی دارد و ریتم‌های ایجاد شده در آثارش در واقع یادآور حرکات قلم نی خوشنویسی است.

اوج کارهای خطی و سیال شیشه‌گران در سال 1371 و در گالری گلستان به نمایش گذاشته شد. سبک منحصر بفرد شیشه‌گران نوعی هرج‌ومرج سازمان‌یافته را با خطوط رنگی به نمایش می‌گذارد و خصلتی گرافیکی دارد، که می‌تواند به چندین سال فعالیت او در این حوزه ارتباط داشته باشد.

اثر بدون عنوان شیشه‌گران که به قیمت 17 میلیارد تومان در هفدهمین حراج تهران به فروش رسید، متعلق به همین دورانِ اوج کار اوست.

3. بدون عنوان (1340)، سهراب سپهری

12.4 میلیارد تومان

252 هزار دلار

تهران - هفدهمین دوره - هنر مدرن و معاصر ایران

مجموعه درختان سهراب سپهری با ترکیب‌بندی مورب و سایه روشن‌های بافت‌دارشان، از شناخته‌شده‌ترین و پرطرفدارترین آثار این هنرمند-شاعر  ایرانی قلمداد می‌گردند. خلاء به مانند غالب آثار سپهری در این دسته از آثار نیز یافت می‌شود و روح شرقی و اسلوب غربی در آن حاکم است.

اثر بدون عنوان سپهری، که با قیمت 12.4 میلیارد تومان در هفدهمین حراج تهران به فروش رفت، در دورانی خلق شده (1340) که هنرمند در اوج فعالیت نقاشانه خود قرار داشته است؛ روئین پاکباز می‌نویسد، در سال 1340  آثار سپهری در تالار رضا عباسی به نمایش در آمد که در معرفی سبک و سیاق کارش و شناساندن او به عنوان هنرمندی صاحب سبک نقطه عطفی به شمار می‌آید.

4. حشاشین (1387)، علی بنی‌صدر

241 هزار دلار

ساتبیز-روز معاصر-نیویورک

علی بنی‌صدر، نقاش ایرانی، با الهام از خاطرات پناهندگی و جنگ ایران و عراق، تصاویری انتزاعی با جزئیات ظریف خلق می‌کند. ترکیب‌بندی‌های آثار بنی‌صدر معمولاً غیرمتمرکز هستند و چشم بیننده را در سراسر بوم به حرکت وا می‌دارند.

در تابلو حشاشین ضیافتی بصری با رنگ‌های غنی در جریان است. نوع کمپوزیسیون و عناصر ایجاد شده توسط تاش‌های قلمو مخاطب را به یاد جنگ‌های تصویر شده در مینیاتورهای ایرانی می‌اندازد، درحالی‌که هنرمند بی‌شک از ارجاعات تاریخ هنری مثل آثار قرون‌وسطایی و اکسپرسیونیسم انتزاعی نیز بهره گرفته است. خود هنرمند در مورد نقاشی‌هایش گفته که «نقاشی‌های من بر سه چیز استوارند، گذشته خودم، تاریخ قرن حاضر و تاریخ هنر».

این اثر با قیمت 241 هزار دلار در حراج روز ساتبیز از هنر معاصر به فروش رفت.

5. اندام (1350)، حسین زنده‌رودی

11.2 میلیارد تومان

227 هزار دلار

تهران - هفدهمین دوره - هنر مدرن و معاصر ایران

حسین زنده‌رودی بعد از تجربه‌گرایی‌های نخستین خود در زمینه سنت‌گرایی نو، به تأثیر از جنبش لتریسم به خلق آثار خط‌نگاری پرداخت و در آن به تکرار جملات، حروف و هجاها دست زد. با پیشروی در این سبک، زنده‌رودی به سمت تولید ترکیب‌بندی‌های غیرمتمرکز و پیچیده حرکت کرد و حروف، اعداد و علائم را به‌صورت منسجم و موزون و با رنگ‌هایی درخشان به‌کار برد؛ وی تا جایی پیش رفت که مرز بین خط‌نگاری و نقاشی را محو ساخت.

اثر اندام با رنگ سرخ، ترکیب‌بندی پیچان و غیرمتمرکز خود دقیقاً همین خصلت را داراست. این تابلو که بر روی جلد کاتالوگ حراج هفدهم قرار گرفته بود، در تیر 1402 با قیمت 11.2 میلیارد تومان به‌فروش رفت و چهارمین اثر گران این مزایده شد.

6. کاوش در خورشید (1399)، مهدی قدیانلو

207 هزار دلار

کریستیز-فروش عصرگاهی هنر قرن بیستم و بیست‌ویکم-شانگهای

مهدی قدیانلو با اجرای نقاشی دیواری‌های عظیم در ایران و سایر کشورها شهرت یافت و سپس پا به وادی نقاشی سه‌پایه‌‌ای گذاشت. نقاشی‌های او از حیث فضاپردازی و شیوه‌های اجرایی در امتداد دیوارنگاره‌های او قرار دارند، اما از نظر موضوعی بر دغدغه‌های شخصی‌تری متمرکزند.

قدیانلو در نقاشی‌های بر روی بوم خود اطاقک‌هایی بسته‌ با رنگ‌های درخشان و مونوکروم خلق می‌کند. همیشه روزنه‌ای در بالای اطاقکِ نقش‌شده وجود دارد. سرسره‌های کودکان از سایر اِلِمان‌های تکراری در آثار او هستند. تمامی این‌ها با شیوه‌ی بسیار رئالیستی تصویر می‌شوند و توهم یک فضای واقعی را به مخاطب می‌دهند.

اثر کاوش در خورشید قدیانلو که در سال 1399 خلق شده همان ویژگی‌ها را در خود دارد و به قیمت خیره‌کننده 207 هزار دلار به فروش رفته است.

7. طبیعت بی‌جان (1346)، منوچهر یکتایی

206 هزار دلار

بونامز- هنر مدرن و معاصر خاورمیانه-لندن

8. ظرف میوه 11 (1338)، منوچهر یکتایی

205 هزار دلار

ساتبیز- هنر قرن بیستم خاورمیانه-لندن

منوچهر یکتایی به‌سبب سفرهایش به نیویورک و پاریس متأثر از هنر سال‌های پساجنگ در این کشورها بود و آن را در سبک شخصی خود متبلور ساخت. یکتایی عمدتاً با نقاشی‌ها و طراحی‌های طبیعت‌ بی‌جان‌ خود در حراج‌ها حضور می‌یابد. ولی این هنرمند در طول دوران کاری‌اش همچنین به نقاشی پرتره و منظره نیز پرداخته است. آثارش معمولاً با پس زمینه سفید، تاش‌های بزرگ قلمو و شیوه‌ی رنگ‌گذاری ضخیم شناخته می‌گردند.

از یکتایی در سال 2023، 27 اثر در حراج‌ها ارائه شده که 21 اثر از این میان به فروش رفته‌اند و مجموع فروش 1.5 میلیارد دلار را به دست آورده‌اند. بالاترین میزان فروش آثار یکتایی در حراج‌ها با 2.1 میلیون دلار به سال 2016 بر می‌گردد.

9. مربع و مثلث‌ها (1387)، منیر فرمانفرماییان

9.8 میلیارد تومان

199 هزار دلار

تهران - هفدهمین دوره - هنر مدرن و معاصر ایران

منیر فرمانفرمائیان از اواخر دهه‌ی 1340 شروع به تولید طرح‌های هندسی هم‌اینک شناخته‌شده‌ی خود با استفاده از آیینه و گچ کرد. وی اصول ریاضی و هندسی آیینه‌کاری را نزد یکی از اساتید قدیمی این حوزه فراگرفته بود. در سال 2015 موزه تیت مدرن نمایشگاه مروری از آثار فرمانفرمائیان ترتیب داد و این نمایش تأثیر شگرفی بر بازار این هنرمند گذاشت. در همین سال، مجموع فروش وی در حراج‌ها از 233 هزار دلار در سال 2014، به 1.1 میلیون دلار رسید و در سال 2016 با جهشی دوباره تا رقم 1.8 میلیون دلار بالا رفت.

براساس پایگاه داده‌ای آرتچارت، تنها 4 اثر از منیر در سال 2023 در حراج‌ها ارائه و فروخته شده است و مجموع فروش 252 هزار دلار را کسب کرده است. اثر مربع و مثلث‌های منیر گرانترین اثر در بین 4 اثر ارائه شده از هنرمند در حراج‌های سال 2023 بوده است.

10. بدون عنوان (1342)، مارکو گریگوریان

189 هزار دلار

ساتبیز- هنر قرن بیستم خاورمیانه-لندن

مارکو گریگوریان، یکی از شخصیت‌های کلیدی در توسعه و تثبیت هنر مدرن در ایران، به‌خاطر تفکر آوانگارد و رویکرد زیباشناسانه‌ی معاصرش در سطح بین‌المللی تحسین می‌گردد. گریگوریان بیش از همه به‌خاطر آثار نمادین زمینی خود شناخته شده است. این دسته از آثار از زمانی که برای نخستین بار در نیویورک اقامت گزید، اجرا شده‌اند. کارهای زمینی گریگوریان نوستالژیک هستد و حس آوارگی و دلتنگی به وطن را القاء می‌کنند.

در سال 2023، 8 اثر از مارکو گریگوریان وارد حراج‌ها شده که از این بین 5 قطعه به فروش رفته است و مجموع فروش 351 هزار دلار را کسب کرده است. اثر بدون عنوان متعلق به سال 1342، علاوه بر آنکه در میان 10 اثر گران ایرانی سال 2023 است، در بین کلیه‌ی آثار عرضه‌شده از هنرمند در حراج‌ها (از 2007 تا 2023) با 189 هزار دلار در رتبه سوم از لحاظ قیمت فروش قرار دارد.