سال 2009، افتتاح آرتفر با حضور گالری‌های ستاره

هنر ابوظبی در سال ۲۰۰۹ یک پلتفورم جدید برای هنر مدرن و معاصر افتتاح کرد و آن آرتفر ابوظبی است که هر ساله مجموعه‌ای از گالری‌های هنری حرفه‌ای و گالری‌های نوظهور را از  چهارگوشه‌ی جهان گردهم می‌آورد و تغییرات چشمگیری را در جغرافیای دنیای هنر امروز موجب شده است؛ به‌طوری‌که ابوظبی را برای تبدیل‌شدن به یک ظرفیت فرهنگی بین‌المللی در منطقه هدایت نمود. در سال‌ نخست گالری‌هایی از خاورمیانه، اروپا و ایالات متحده حضور داشتند که پیش از این هرگز در امارات نمایش نداشتند؛ گالری‌هایی نظیر گاگوسیان، آکواولا، وایت‌کیوب و پیس ویلدنشتاین. علت حضور این گالری‌ها بیش از آنکه شرکت در یک آرتفر جدید باشد، برای سرمایه‌گذاری و تأمین آثار موزه گوگنهایم بود که همچنان در حال ساخت است. رقابت این گالری‌داران برای زمانی است که موزه‌های ابوظبی شروع به خرید آثار هنری کنند و می‌خواهند در ردیف اول فروشندگان آثار باشند. در اولین نمایشگاه هنری سالانه ابوظبی، نام هنرمندان ایرانی نیز به چشم می‌خورد: شیوا احمدی که گالری لیلا هلر (Leila Heller) دو نسخه از اثر او را به نام بشکۀ نفت (Oil Barrel) نمایش داد.

سال 2010، حضور پرشمار هنرمندان ایرانی

در سال ۲۰۱۰ هنر ابوظبی دومین نمایش سالانه خود را با حضور بیش از ۵۰ گالری برگزار نمود و در چهارمین روز خود ۱۷ هزار بازدیدکننده را میزبانی کرد که نسبت به سال قبل حدود ۱۵ درصد افزایش داشت. اکثر هنرمندان ایرانی حاضر در این رویداد فروش نسبتاً خوبی را تجربه کردند. از جمله رضا درخشانی، که اثرش توسط گالری لیلا هلر به قیمت ۸۰ هزار دلار به فروش رسید.

در سال 2010، به غیر از رضا درخشانی، هنرمندان ایرانی دیگری نیز توسط گالری‌های منطقه عرضه شدند: مثلاً، گالری میم (Meem) مجسمه برنزی پرویز تناولی را به نمایش گذاشت؛ و یا گالری اپرا (Opera) که آثار علیرضا فانی را نمایش داد. گالری لیلا هلر نیز به غیر از نمایش اختصاصی آثار رضا درخشانی آثار هنرمندان ایرانی دیگری از جمله، افسون، شیوا احمدی، پرستو آهوان، رویا اخوان، شجاع آذری، شهرام کریمی، شیرین نشاط، سودی شریفی و داریوش یکتایی را ارائه نمود؛ گالری خشایارشا با اینستالیشن سیمین فرهت و آثاری از مهدی سعیدی و افسون در این آرتفر حضور داشت. گالری‌های ایرانی نیز در آرتفر ابوظبی ۲۰۱۰ شرکت داشتند، مثل گالری هما با اثر امیر فرهاد و گالری راه ابریشم با آثار جلال سپهری، مرتضی پورهاشمی، علی اتحاد و هاوار امینی.

سال 2011، همان روال پیشین ادامه یافت

در سال ۲۰۱۱ هنر ابوظبی سومین نمایشگاه سالانه خود را مانند سال قبل با بیش از ۵۰ گالری منتخب به سرانجام رساند و گالری‌های برجسته‌ای مانند گاگوسیان، وایت کیوب و هاوزر و ویرث در آن حضور داشتند. همانند سال قبل گالری میم با اثری دیگر از پرویز تناولی در این رویداد شرکت کرد و مجسمه‌ی هیچ آلومینیومی پرویز تناولی را در بخش فراتر (Beyond) به نمایش گذاشت. گالری لیلا هلر با آثاری از خسرو حسن زاده، فیروز زاهدی، رویا اخوان و شیوا احمدی حضور یافت و اثر شیوا احمدی را به قیمت ۲۵ هزار دلار به یک مجموعه‌دار اهل خاورمیانه فروخت. گالری کاشیا هیلدربند (HildebrandKashya  ) اثر هادیه شفیع هنرمند ایرانی‌امریکایی را به نمایش درآورد. گالری اِی بی (AB)، مستقر در زوریخ، آثار هنرمندان ایرانی مثل شهریار احمدی، صادق تیرافکن، سمیرا هدایی و هنرمندان ایرانی‌‌آلمانی، لیلا پازوکی و شهرام انتخابی را نمایش داد. هایدی و فرانتس لوپی مدیران گالری ای بی در قلب اروپا همراه با ترویج هنر معاصر، به هنر خاورمیانه نیز می‌پردازند.

سال 2012، حضور مارینا آبراموویچ و هنرمندان مدرن اروپا

در سال ۲۰۱۲ هنر ابوظبی چهارمین نمایشگاه سالانه خود را با بیش از ۵۰ گالری برگزار نمود. این نمایش شامل ۴۰۰ هنرمند از ۲۰ کشور و ده گالری جدید بود. علاوه بر گالری‌های پیشرو از کشورهای حاشیه خلیج فارس، بسیاری از گالری‌های تثبیت شده از اروپا و آسیا، به‌ویژه چین و ژاپن نیز شرکت کرده و آثار هنرمندان خود را به نمایش گذاشته‌ بودند. گفتگوی هنری این دوره میزبان هنرمند مشهور مارینا آبراموویچ بود. همچنین برای دوستداران هنر کلاسیک آثار هنرمندانی مانند پیکاسو، فرانک استلا، سام فرانسیس، روی لیختنشتاین، لی کراسنر، جکسون پولاک و میکل آنژ نمایش داده شد. گالری میم در سومین حضور خود اثر پرویز تناولی را نمایش داد. جامعه نیویورک ابوظبی (NYU) پروژه ویدئو آرت و نقاشی بهار بهبهانی را ارائه کرد و گالری لیلا هلر با عکس‌های میترا تبریزیان، نقاشی‌های هادیه شفیع و آثار رضا درخشانی در آرتفر ابوظبی شرکت نمود.

سال 2013، حضور مجموعه‌داران مطرح و موزه‌ها و وقوع رعدوبرق

در سال ۲۰۱۳، پنجمین رویداد سالانه‌ی ابوظبی با ۵۰ گالری و تعداد فزاینده‌ای از مجموعه‌داران و شخصیت‌های مهم هنری برگزار گردید. طراحان و مجموعه‌داران مطرح دنیا مانند: ریک اوونز، رئیس فراری، لوکا دی مونتزمولو و کلکسیونر گای اولنز. بیش از ۳۰ موسسه معتبر هنری مانند موزه بریتانیا، لوور، موزه رودن، بنیاد سولومون، گوگنهایم، موزه اورسی، تیت مدرن، موزه اورنجری، موزه گیمت، موزه برانلی اسکله، موزه مدرنا، موزه کلونی، اداره موزه‌های قطر، بنیاد هنر شارجه و مرکز ژرژ پمپیدو در آن حضور داشته و این به معنای تأیید و تأکید بر اهمیت آرتفر ابوظبی به عنوان یک مرکز هنری بین‌المللی بوده است. یکی از ویژگی‌های جدید این رویداد نمایشگاه کوچک زیباست (Small is Beautiful) بود که توسط فابریس بوستو سرپرستی گردید و در آن آثار هنری در مقیاس کوچکی از هنرمندانی مانند ژان میشل باسکیا، اروین ورم و سوبود گوپتا را به نمایش گذاشت. در این نمایش، آثار هنری را روی میزهای زیر نورافکن در یک منطقه تاریک ارائه دادند تا یک تجربه بصری متفاوت و تماشایی ایجاد شود. هنرمند ایرانی، سمیرا هدایی، در این بخش با اثری به نام باغ جهان‌نما حضور داشت.

در سال ۲۰۱۳ هنرمندان ایرانی بسیاری در آرتفر ابوظبی شرکت داشتند، گالری لیلا هلر با چندین اثر از حسین زنده‌رودی، فریده لاشایی، شیرین نشاط و هادیه شفیع حضور داشت. گالری ایزابلا وان دن اید (Isabelle Van Den Eynde) آثار زیبایی از رکنی حائری زاده و نرگس هاشمی را نمایش داد. از گالری‌های دیگری که به نمایش هنرمندان ایرانی پرداخت، گالری خط سوم (The Third Line) بود که آثاری از هنرمندان ایرانی، پاکستانی و اماراتی را به نمایش گذاشت؛ از جمله هنرمند ایرانی‌امریکایی پوران جین‌چی.

آرتفر ابوظبی 2013 شاهد حادثه غیرمترقبه‌ای نیز بود: وقوع رعد و برق، ۲۲ گالری را مجبور به جا‌به‌جایی محل استقرار خود کرد.

سال 2014، قهر گاگوسیان و تونی شفرازی

ششمین دوره از هنر ابوظبی در سال ۲۰۱۴ با منتخبی از ۴۴ گالری مشهور از سراسر جهان به همراه بهترین آثار هنری مدرن به وقع پیوست: آثاری از  مارینا آبراموویچ، دن فلاوین، سول لویت، الکساندر کالدر، اندی وارهول، ادگار دگا، غادا عامر، هنری ماتیس، ریچارد لانگ، پابلو پیکاسو و بسیاری دیگر. در این دوره گالری گاگوسیان و تونی شفرازی حضور نیافتند و احتمال می‌رود که این عدم حضور به دلیل حادثه رعد و برق سال گذشته باشد. گالری لیلا هلر بار دیگر اثری از هنرمند ایرانی شیوا احمدی را نمایش داد.

سال 2015، هنرمندان نوظهور در کنار هنرمندان تثبیت‌یافته

در سال ۲۰۱۵ هفتمین رویداد سالانه هنر ابوظبی با شرکت ۴۰ گالری تثبیت شده از اروپا، آسیا، آمریکای شمالی و خاورمیانه با ژانرهای مختلف در امارات به انجام رسید. این رویداد فرصتی مهیا کرد تا آثار هنری هنرمندان نوظهور در کنار آثار نمادین هنرمندان برجسته‌ی جهان به نمایش گذاشته شود. فرهاد احرارنیا هنرمند ایرانی‌بریتانیایی ساکن شیراز و شفیلد است که آثارش توسط گالری لوری شبیبی (Lawrie Shabibi) ارائه گردید. گالری اکتبر (October Gallery) که در سال ۱۹۷۹ در لندن با نمایشگاهی از جرالد وایلد، هنرمند اکسپرسیونیست انتزاعی، افتتاح شد، در این رویداد با آثار گلناز فتحی حضور یافته بود. گالری لیلا هلر با آثار هنرمندان ایرانی از جمله، حسین زنده‌رودی، فیروز زاهد، وای. زی. کامی، مارکو گریگوریان و هادیه شفیع شرکت داشت. هنرمند ایرانی گالری سلوا زیدان (Salwa Zeidan) کوروش صالحی بود. این گالری، با افتتاح شعبه دبی خود در سال 2015 به عنوان بزرگترین گالری امارات به نمایش آثار هنرمندان پیشرو منطقه‌ای و بین‌المللی می‌پردازد و برای توسعه ارتباط و گفتگو بین هنرمندان خاورمیانه و غرب تلاش می‌کند.

سال 2016، حضور کثیر هنرمندان ایرانی

در سال ۲۰۱۶، هشتمین آرتفر ابوظبی همانند سال قبل با ۴۰ گالری از سراسر جهان برگزار گردید. از گالری‌هایی که برای اولین بار در این رویداد حضور یافتند، گالری شان کلی از نیویورک است که آثاری از هنرمند مطرح ادریس خان به نمایش گذاشت. در سال 2016، گالری لیلا هلر با هنرمندان بسیاری از جمله با هنرمندان ایرانی مثل افروز عمیقی، فیروز زاهدی و چندین اثر از مارکو گریگوریان حضور یافت. گالری شیرین از ایران نیز در این رویداد شرکت کرد و آثار عباس کیارستمی، علی اکبر صادقی، مسعود اخوان، کوروش شیشه‌گران، فرناز ربیعی، عذرا بخشایشی و سحر خلخالیان را به نمایش گذاشت. گالری تادئوس روپاک (Thaddaeus Ropac)، آثار هنرمند ایرانی علی بنی صدر را ارائه نمود. این گالری دارای چهار شعبه در لندن، سئول، پاریس و اتریش است و آثار هنرمندان بزرگی مانند رابرت راشنبرگ، تونی کرگ و انسلم کیفر را نمایش می‌دهد.

سال 2017، بخش‌های جدید و حضور مجدد گالری شیرین

در سال ۲۰۱۷ نهمین نمایش سالانه هنر ابوظبی با حضور ۱۵ گالری جدید و در مجموع ۴۸ گالری برگزار گردید. هفت گالری از گالری‌های جدید در بخش متمرکز (Focus) ارائه شدند که توسط عمر خولیف، متصدی موزه‌ی هنرهای معاصر شیکاگو سازماندهی شد. استودیو هنری و تئاتر بخش جدید این برنامه هنری بود. از جمله هنرمندان ایرانی که در این سال حضور یافتند، رضا آرامش و شیوا احمدی با گالری لیلا هلر، کوروش صالحی با گالری سلوا زیدان، پوران جین‌چی با گالری خط سوم و کامروز آرام با گالری گرین‌آرت  (Green Art Gallery) بود. گالری گرین‌آرت در دبی، امارات متحده عربی مستقر است و ترکیبی از چند نسل از هنرمندان خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیای جنوبی و هنرمندان ترک را نمایش می‌دهد. کامروز آرام و نازگل انصاری‌نیا هنرمندان ایرانی این گالری می‌باشند. از گالری‌های ایرانی، گالری شیرین در این رویداد حضور داشت و هنرمندانی چون فرح اصولی، کامران شریف، خسرو حسن زاده، کوروش شیشه‌گران و حمید عجمی را ارائه داد.

سال 2018، تثبیت ابوظبی در نقشه‌ی جهانی هنر

دهمین رویداد سالانه‌ی هنر ابوظبی در سال ۲۰۱۸ با همکاری ۴۳ گالری بین المللی از ۱۹ کشور جهان به انجام رسید و حضور ابوظبی را به عنوان یک مرکز هنری در صحنه بین‌المللی تقویت کرد. دهمین دوره، شامل برنامه‌ای گسترده از گفتگوها، کارگاه‌ها و اجراها بود که توسط هنرمندان برجسته بین‌المللی و متخصصان خلاق ارائه شد. در این دوره، گالری لیلا هلر آثار فریده لاشایی را ارائه نمود. گالری سلوا زیدان با آثار محمدبزرگی، کوروش صالحی، علیرضا بندی گلستانی، پروانه رزاقی، امیرحسین کولیوند، حسین اکرمی و گیتا مه حضور یافت. اثر منیر شاهرودی فرمانفرماییان نیز توسط گالری خط سوم به نمایش در آمد، اثری با موزاییک‌های آینه‌ای چندضلعی که هسته اصلی فعالیت هنرمند در پنج دهه گذشته بوده است.

سال 2019، بخش‌های جدید و هنرمندان ایرانی

نمایشگاه هنر ابوظبی در سال ۲۰۱۹، یازدهمین دوره‌ی خود را برگزار کرد. بخش هنرهای مدرن و معاصر توسط بیش از ۴۰ گالری پیشرو و نوظهور، با برنامه‌‌هایی از نمایشگاه‌ها، اجراها و گفت‌وگوها برگزار گردید. در این رویداد هنرمندان مقیم دبی رامین  حائری‌زاده، رکنی حائری زاده و حسام رحمانیان برای رهبری برنامه‌ی فراتر: هنرمندان نوظهور (Beyond: Emerging Artists) حضور یافتند. پائولو کلمبو، کیوریتور مشهور بین المللی، برنامه مدخل (Gateway) و دکتر عمر خولیف برای سومین سال بخش متمرکز را سرپرستی کردند. جروم سانس، سرپرستی بخش جدیدی به نام افق های جدید چین را بر عهده داشت و همچنین، اشوین تادانی، برای اولین بار گالری‌های جدیدی را از هند به ابوظبی معرفی کرد. در این سال، گالری لیلا هلر با آثار رضا درخشان، وای. زی. کامی، مسعود عربشاهی و مارکو گریگوریان حضور یافت و گالری خط سوم با آثار پوران جین‌چی شرکت نمود.

سال 2020، کرونا و نمایشگاه‌های مجازی

در سال 2020، با وجود همه‌گیری ویروس کرونا دوازدهمین نمایشگاه سالانه‌ی ابوظبی به صورت مجازی برگزار گردید. این نمایش به وسیله یک نسخه دیجیتال تعاملی توسط هنر ابوظبی ارائه گردید و از این طریق گالری‌ها و هنرمندان را از سراسر جهان گردهم آورد. نمایشگاه دیجیتال ۲۰۲۰ با ادغامی از مصاحبه‌های ویدئویی پخش زنده و پروژه‌های هنری آنلاین به عموم ارائه شد. بخش فراتر: هنرمندان نوظهور که هنرمندان جدید و آینده‌دار اماراتی را به نمایش می‌گذارد توسط مایا الخلیل مدیریت گردید. از ایران گالری خاک با آثار کوروش شیشه‌گران، نرگس هاشمی، گلناز فتحی، ماندانا مقدم، مجتبی رمزی و مسعود اخوان در این رویداد شرکت کرد و گالری لیلا هلر آثار عارف منتظری، رضا درخشانی و مارکو گریگوریان را نمایش داد.

سال 2021، ابوظبی دوباره حضوری شد

سیزدهمین نمایشگاه سالانه‌ی ابوظبی در سال ۲۰۲۱ با مجموعه‌ای متنوع از ۵۰ گالری از ۱۹ کشور به نمایش درآمد و بیش از ۱۹۰ هنرمند و بیش از ۶۰۰ اثر هنری را از سراسر جهان به تماشا گذاشت. ۱۴ گالری از کلمبیا، فرانسه، هنگ‌کنگ، هند، ایران، ایتالیا، اردن، عربستان سعودی، کره جنوبی، سنگاپور، اسپانیا، ترکیه و امارات متحده عربی برای اولین بار حضور یافتند. بخش گالری‌های مدرن و معاصر این رویداد شامل ۲۶ گالری از ۱۵ کشور می‌شد. پس از اولین نسخه مجازی هنر ابوظبی در سال گذشته، این نمایشگاه در مقیاس بزرگتر به صحنه‌ی هنری دنیا بازگشت. هنر ابوظبی سه بخش را در قسمت گالری‌ها برپا نمود: مدرن و معاصر، پروژه‌های ویژه و آبی‌گون (Kind of Blue) توسط سایمون نجامی. در سال 2021، گالری لیلا هلر آثاری از پرویز تناولی، فرامرز پیلارام، حسین زنده‌رودی، منصور قندریز، سهراب سپهری، محمد احصایی، نعیمه کاظمی، لیلا پازوکی، فریده لاشایی و رضا درخشانی را ارائه نمود. آثار هادیه شفیع هنرمند ایرانی‌امریکایی که یادآور هنر سنتی خاورمیانه است، توسط گالری یاووز (Yavuz Gallery) از سنگاپور به نمایش گذاشته شد. گالری رُسی و رُسی (Rossi&Rossi) از لندن، آثار سیا ارمجانی طراح و معمار معروف ایرانی را به نمایش گذاشت. گالری گرین‌ آرت اثر کامروز آرام و گالری خط سوم اثر فرهاد مشیری را به نمایش گذاشتند. گالری المارسا (Elmarsa Gallery) که در تونس و دبی شعبه دارد با اثر پرویز تناولی حضور یافت. این گالری که در سال ۱۹۹۴ تأسیس گردید متخصص هنر مدرن و معاصر است. در سیزدهمین رویداد هنر ابوظبی  گالری سرای (سرادی‌پور) از ایران با آثار علیرضا جهرمی حضور یافت. گالری شیرین نیز با آثار شهرزاد غروی، هانیه دله کرونیکس، شهریار احمدی، کتایون روحی، ننه حسن، شکیبا پرورش و رکسانا فاضلی شرکت داشت.

سال 2022 و حضور بنیاد لاشایی

سال ۲۰۲۲ دپارتمان فرهنگ و گردشگری ابوظبی چهاردهمین رویداد هنری خود را برگزار کرد و نمایشگاهی با ۸۰ گالری از ۲۸ کشور دنیا با بیش از ۳۰۰ هنرمند و ۹۰۰ اثر هنری را مدیریت نمود. به این برنامه‌ی هنری ۳۳ گالری از کوبا، کلمبیا، فرانسه، تونس و ایتالیا پیوستند و کشورهای نیجریه، کره جنوبی، ایتالیا، مراکش، ترکیه، امارات برای اولین بار حضور یافتند. آنچه در این نمایشگاه قابل توجه است، ویدئو اینستالیشنی است به نام فریده لاشایی: در فراز امواج که برای ادای احترام به هنرمند فقید ایرانی فریده لاشایی به نمایش درآمده است. این چیدمان ویدئویی توسط سام سمیعی کیوریت گردید و شامل پنج ویدئو از آثار پایانی لاشایی است و زندگی هنری او را به عنوان یک نقاش انتزاعی و تجربه‌گرا در بر می‌گیرد. این چیدمان ویدئویی با همکاری بنیاد لاشایی و گالری لیلا هلر برگزار شد. هنرمند ایرانی دیگر در این رویداد که یک غرفه توسط گالری لوری شبیبی به وی اختصاص داده شد، هنرمند ایرانی‌بریتانیایی فرهاد احرارنیا بوده است که در روز آخر چندین اثر را با قیمتی بین ۱۴۰۰۰ تا ۱۹۰۰۰ دلار به فروش رساند. آثار احرارنیا رویکرد خاصی از نظر جغرافیایی دارد، در آثار وی ارجاعات تاریخی مانند سقاخانه که همراه است با ساخت‌گرایی روسی و سوررئالیسم مشاهده می‌شود. در بخش هنر مدرن و معاصر گالری آریا و دستان از ایران حضور داشتند. گالری آریا با آثاری هنرمندانی چون حسین کاظمی، بهجت صدر، منصور قندریز، ناصر عصار، ایران درودی، غلامحسین نامی و سهراب سپهری در این نمایش سالانه حضور داشت. گالری دستان نیز آثار هنرمندانی مانند پویا آریانپور، بهجت صدر و محمد وزیری مقدم را به نمایش گذاشت. دستان، همچنین، با مشورت تیم گالری و با توجه به وقایع رخ داده در ایران نمایشی الهام‌بخش از فرح اصولی، که نمونه‌های برجسته‌ای از تصویرهای تأمل‌برانگیز از تاریخ خشونت و تلاش برای آزادی هستند، ارائه داد. در بخش پروژه‌های ویژه نیز گالری سرای از ایران حضور داشت و آثار عباس نسل شاملو، مسلم خضری، سام نیک‌مرام را با کیوریتوری رکسانا زند و با عنوان گذرا: لطافت زودگذر ارائه نمود. مانند همیشه در بین هنرمندانِ گالری لیلا هلر نام هنرمندان ایرانی نیز به چشم می‌خورد، از جمله؛ عارف منتظری، بهرنگ صمدزادگان و آرش نظری. گالری گروسونور (Grosvenor) هم آثاری از پرویز تناولی هنرمند نوگرای سرشناس ایرانی را در رویداد هنری سالانه ۲۰۲۲ به نمایش گذاشت؛ آثاری تاریخی از دهه‌ی ۱۹۶۰ با مدیوم‌های مختلف از جمله برنز، سرامیک و نساجی.

در آخر

هنر ابوظبی نقش مهمی در اکوسیستم هنری منطقه داشته و خواهد داشت. تأسیس موزه‌های هنری متعدد، توجه بازیگران مهم عرصه هنر را به این مرکز فرهنگی و در نتیجه به هنر منطقه منا جلب کرده است. بنابراین گالری‌داران، مجموعه‌داران و کیوریتورهای مشهور دنیا برای همکاری و حضور در این رویداد سالانه اشتیاق دارند.