زهره
در عرصـه فـرش دسـتباف تبریـز ، کـم نبـوده انـد کسـانی کـه عاشـقانه پـای در دایـره فـرش نهـاده
و رنـج هـا و محنـت هـا ی فـراوان بجـان خریدنـد ، و چـه بسـا کـه حتـی از ناسـازگاری روزگار ،
سـرمایه آبـروی خویـش نیـز در ایـن قمارعشـق باختـه انـد ، امـا حاشـا و کلا کـه لـب بـه شـکوه از
فـرش گشـوده یـا از کـرده خویـش اظهـار ندامـت کننـد، اینـان هـر چنـد کـه بـه قناعـت لقمـه
نانـی از خـان فـرش خـورده انـد، امـا نامـی مانـدگار بـرده انـد. قلندرانـی کـه فـرش دسـتباف،
مانایـی خویـش را مدیـون همـت آنـان اسـت.
مرحـوم اسـتاد حـاج حمیـد کیمیـا را بـی‌شـک بایـد یکـی از ایـن نـوادر و نوابـغ دسـت یازیـده بـه
هنرفـرش دسـتباف دانسـت کـه در سـال 1304هجـری شمسـی در تبریـز متولـد شـد. وی پـس از
دوران کودکـی تـا حـدود سـال 1344ه. ش در داروخانـه پـدری در رشـته دارو مشـغول فعالیـت بود .
شـغل پـدری طبـع والا و روح هنـری او را ارضـاء ننمـود، از اینـروی بـا راهنمایـی یکـی از دوسـتان
تقریبـا در سـال 1345هجـری شمسـی یعنـی حوالـی 40سـالگی وارد عرصـه تولیـد فرش می شـود
و بواسـطه نبـوغ و مدیریـت ذاتـی، در زمانـی انـدک بـه اسـتقلال در عرصـه تولیـد دسـت یافتـه و به
یکـی ازرجـال صاحـب نظـرو بهتریـن تولیـد کننـدگان فـرش تبریـز بـدل گردیـد.
در همیـن دوران اسـتاد کیمیـا در خیابـان پاسـتور تبریـز اقـدام بـه تاسـیس کارگاه متمرکـز قالیبافی
بـا بهتریـن امکانـات فنـی و سیسـتم مدیریتـی مـی نمایـد کـه در آن 50دار قالـی در ابعـاد مختلـف
قـرار داشـته ، و بـه اقـرار و تاییـد همـه خبـرگان فـرش تبریـز، کارگاه اسـتاد کیمیـا از نظـر مدیریـت
و بهـره وری، کارگاهـی بـی نظیـر بـوده اسـت .
اکثریــت قریــب بــه اتفــاق قالیهــای تولیــدی در کارگاه اســتاد کیمیــا، توســط اســتاد حبیــب الله
خـان امیـن افشـار کـه یکـی از چیـره دسـت تریـن طراحـان نـوآور، و صاحب سـبک و ابتـکار آن
دوران بـود ، طراحـی و رنـگ آمیـزی میگردیـد و پشـم مـورد مصـرف در آنهـا توسـط مرحـوم اسـتاد
مهـدی رنگـرز بـا رنگهـای گیاهـی و طبیعـی رنگـرزی مـی شـده اسـت.
طراحــی بدیــع، مرغوبیــت مــواد و مصالــح و ظرافــت و کیفیــت بــی نظیــر بافــت ، ســبب شــد
کـه در زمانـی کوتـاه شـهرت تولیـدات اسـتاد کیمیـا از بـازار محلـی فراتـر رفـت و بـه رسـم زمانـه
نمونههایـی نـاب از آنهـا زینـت بخـش کاخ هـای سـلطنتی گردیـد و آنـگاه آفتـاب شـهرت مـارک
زهـره درخـارج از مرزهـای جغرافیایـی ایـران درخشـیدن گرفتـه و زبانـزد دوسـتداران فرش دسـتباف
ایـران شـد . وجـه تسـمیه مـارک زهـره در ایـن قالـی هـا ، بواسـطه علاقـه وافـر اسـتاد بـه دختـر
ارشدشــان بــود کــه نــام وی را بــه جهــت مانــدگاری ایــن مهــر پــدری ، نشــان قالــی هایشــان
نمودهانـد ، نامـی کـه بواسـطه همـت ، پشـتکارو اندیشـه سـالم اسـتاد کیمیـا ، چـون نگینـی بـر
تــاج فــرش ایــران مــی درخشــد . تولیــدات اســتاد کیمیــا قالــی هایــی درابعــاد 6الــی 40متــر در
رجشـمار هـای 60 ،50و 70بـوده کـه در رنگهـای مختلـف اسـت، در مـواد اولیـه ایـن قالـی هـا از
بهتریـن نـوع پشـم هـای وارداتـی آمریکایـی و اسـترالیایی، و بهتریـن نـوع ابریشـم کاشـان اسـتفاده
گردیـده اسـت . و بـه جهـت مدیریـت مسـتقیم اسـتاد بـر کیفیـت و کمیـت مـواد و مصالـح مـورد
مصــرف در قالیهــای تولیــدی، هرگــز نمــی تــوان شــاهد عیوبــی از قبیــل دو رنگــی، یــا ناهمگونــی
بافـت و غیـره در ایـن قالـی هـا بـود، امـری کـه مـع الاسـف امـروزه کمتـر شـاهد آن در حـوزه تولیـد
فـرش دسـتباف هسـتیم .
در سـال 1357ه. ش، حـوادث تلخـی بـرای اسـتاد کیمیـا روی مـی دهـد کـه ازآن جملـه تصـ ّرف
و اداره کارگاه قالـی بافـی ایشـان بدسـت افـراد غیـره خبـره بـوده اسـت، در پـی ایـن امـر، فرشـهای
نیمـه کاره کارگاه توسـط عوامـل غیرخبـره بطورمعیـوب بـه اتمـام رسـیده و بـه بازارعرضـه مـی شـوند
کـه اسـتاد همـواره گلهمنـد از ایـن مطلـب بودنـد، نـه ازآن جهـت کـه ضـرری مـادی متوجـه ایشـان
شــده بــود بلکــه نگرانــی وگلــه اســتاد ازجهــت خســرانی بــود کــه متوجــه آبــروی فــرش دســتباف
ایـران شـده بـود، لـذا ایـن سـخن دردمندانـه اسـتاد بـرای نگارنـده فرامـوش نشـدنی اسـت کـه بـا
حـزن و نگرانـی خاصـی فرمودنـد: اگـر قالـی معیوبـی بـا مـارک زهـره دیدیـد بدانیـد که تحـت نظارت
مـن تولیـد نشـده و حاصـل همـان زمانیسـت کـه مدیریـت کارگاه بدسـت عوامـل غیرخبـره بـود .
بدنبـال ایـن مسـائل اسـتاد کیمیـا در مهاجرتـی خـود خواسـته و بـه جهـت دوری از آن خاطـرات
تلـخ، بـه مـدت 25سـال از تبریـز دوری گزیـده و رحـل اقامـت بـه شـهر فریمـان مشـهد مـی افکنـد و
در آنجـا مجـددا کارگاه فرشـی دایرنمـوده و بـه تولیـد فـرش بـا همـان مـارک زهـره ادامـه مـی دهـد،
امـا ظاهـراً تقدیـر قصـد یـاری نداشـته و نتیجـه مطلـوب و مـورد نظـر حاصـل نمـی شـود و پـس از
25سـال دوبـاره در سـال 1383هجـری شمسـی اسـتاد مجـدداً بـه تبریـز رجعـت و پـس ازحـدود
چهـار دهـه فعالیـت هنـری و درک نـه دهـه فـراز و نشـیب زندگـی، بسـال 1391هجـری شمسـی
در تهـران، دنیـا را بـه اهلـش نهـاده و بـار سـفر آخـرت میبنـدد .
ِ بــا آنکــه دوران ثمردهــی عمــر هنــری اســتاد کیمیــا بــه دلایــل پیــش گفتــه، کوتــاه و گــذرا بــوده
اسـت، لکـن معجـزه وار شـاهد آثارفـراوان فاخـری از تولیـدات ایشـان بـا مـارک زهـره هسـتیم کـه هر
کـدام بـه نوبـه خـود در چهـار گوشـه جهـان، ورقـی رنگیـن از کتـاب هنـر صنعـت فـرش دسـتباف
ایـران هسـتند .