مترجم ناگفته‌ها...

مهدی سحابی در سال ۱۳۸۸ در پاریس دیده از جهان فروبست. بسیاری او را مترجمی قابل و بی‌بدیل می‌دانند اما به جرأت می‌توان گفت او انسانی چند وجهی ست که نقش پررنگش در فضای تجسمی ایران در زیر خروارها فعالیت ادبی‌اش از دیده‌ها پنهان مانده است. انسانی شوخ که واژه «سختی و ناممکن» را با سخت‌کوشی اش در ترجمه کتاب «درجستجوي زمان از دست رفته» مارسل پروست به سخره کشیده است.

او هنرمندی‌ست که زمانه‌اش را در هنرش زیسته. در فراز و نشیب رویدادهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگ زمانه‌اش نفس کشیده و به امید ساحل امن خیال در لابه لای آماج سانسورهای بی‌امان، رها به آفرینش نیستی به هستی پرداخته است. او ساده می‌نگریست و خاص می آفرید. در فضای تجسمی که هنرمندان پیشکسوت گوشه امن موفقیت را در روزمرگی تکرار کرده‌اند و چون هنرجویی کنجکاو هرروز دست به مکاشفه می‌زد. از جمله و قضاوت نمی‌هراسيد چراکه او سال ها در میدان حقیقت زندگی، خبرنگار بوده و طعم گس «نادیده گرفته‌شدن » را چشیده است.

سحابی آرام بی‌قرار بود. او در عین صبر و بردباری‌اش برای ترجمه کتاب پرمشقتی چون «در جستجوي زمان از دست رفته» چنان بی‌قرار بوده که پرنده خیالش در قامت مجسمه‌های چوبی، تمام عمر از این شاخه به آن شاخه پریده‌است. دیوارنگاره‌های سحابی چون صفحات سفید چرک‌نویسی از تفکر او با آوای بلند زنده‌بادها و مرده‌بادها هستند که گرچه او بارها گفته‌است فاقد نگرش سیاسی‌اند اما به وضوح می توان دید دارای نگرشی انسانی و اجتماعی‌اند. گویی او در دیوارنگاره‌هایش با آوردن نام خود مفهوم «شعار» در مقابل عمل را تنزل رتبه داده و به نقدی مطالبه‌گرایانه از خویش پرداخته‌است.

سحابی در آثارش مارا به گورستان ماشین‌های قراضه‌ای می‌برد که چون پیر دنیادیده‌ای، در قاب نقاشی‌هایش آرام گرفته‌اند. نه انسان از ماشين و نه پرنده از آدمک، هیچ یک برای او فراتر از دیگری نیستند چراکه تنها متریالی هستند برای ثبت لحظه لحظه‌ای از خوشحالی غم و حتی مرگ که نامش زندگی است. آثار او فرآیند ثبت لحظه‌اند همچون صورتک‌های مچاله‌اش که خود آنها را پرسنلی‌های فوری می‌نامید چراکه با آن‌ها نکوشیده‌است کسی را نشان دهد بلکه کوشیده است حس‌های متفاوتی از لحظه‌های زندگی را به ما یادآوری کند. به گفته پروست: «تنها همین هنر، زندگی ما را برای دیگران بیان می‌کند و به خودمان هم نشان می‌دهد، این زندگی‌ای که نمی‌توان مشاهده‌اش کرد و ظاهری را که از آن مشاهده می‌شود باید ترجمه کرد و اغلب وارونه خواند و با زحمت بسیار رمزگشایی کرد.» و نابجا نیست اگر بگوييم سحاب مترجم ناگفته‌های زندگی‌ست.

شکیبا پرورش