دکتر امیر نصری
دانشیار فلسفه‌ی هنر دانشگاه علامه طباطبایی

سال‌ها پیش در نمایشگاه مرور آثار جاکومتی با کتاب‌هایی مواجه شدم که او در آن‌ها طراحی کرده بود. طراحی در یک کتاب می‌تواند از سر تفنن هنرمند باشد یا این‌که فراتر از یک کار تفننی باشد و به کتاب چاپی همچون یک مدیوم نگریست. تا آنجا که به خاطر دارم و صفحاتی که دیدم ، طراحی‌های جاکومتی در کتاب‌های کتابخانه‌اش بیشتر یک کار ذوقی بودند که به هنگام مطالعه‌ی کتاب خلق شده‌اند. همانند طراحی بر روی کاغذهای دم دست که برای هنرمند چندان هم جدی نیستند و در حکم یک تمرین است. درحالی‌که کتاب‌های چاپی می‌توانند همچون یک مدیوم ایفای نقش کنند. طراحی فرهاد گاوزن در کتاب‌ها از این سنخ هستند. در طراحی پر تعداد اتاق زجر چنین رویکردی را ملاحظه می‌کنیم. آن‌ها از جنس تشعیر به معنای سنتی نیستند که کارکردی کاملا تزیینی دارد و تصویرسازی نیز نیستند . در فرایند تصویرسازی متن اصل است و تصویر فرع بر آن. تصویرسازی در اکثر موارد وابسته به متن است و عدول از آن را جایز نمی‌داند. طراحی‌های گاوزن در اتاق زجر نه خصلت تزیینی دارند و نه تصویرسازی متن کتاب. آن‌ها به نوعی گفتگو با تصاویر منتشر شده در کتاب و همچنین تصاویر مکتوب توصیف شده در متن هستند. از یک منظر به بیان مناسبات بینا تصویری می‌پردازند. در مقام نویسنده‌ی اتاق زجر باید بگویم که این تصاوی ایده‌های مستقل خود طراح است که در بسیاری از موارد جدای از متن هم امکان خوانش دارند. به این دلیل رویکرد گاوزن در این کتاب را فرامتنی می‌دانم.


دیماه 1400