ریشهی چاپ دستی به سلسلهی چینی هان در حدود 200 سال پس از میلاد بازمیگردد. از آن موقع تا میانهی قرن بیستم چاپ دستی به عنوان حرفه و چاپگر به عنوان صنعتگر شناخته میشد. از تصاویر چاپی در کتابهای مربوط به قرون وسطی گرفته تا روزنامهها و پوسترهای سیلک اسکرین لوترک، همگی تولیدات کاربردی در مدیوم چاپ دستی محسوب میشدند.
پس از دههی 60 میلادی، چاپگرهایی که به دلیل جنگ جهانی دوم از اروپا خارج شده بودند، با شور و اشتیاق به آفرینش اثر در این مدیوم پرداختند؛ اما آنها این بار از چاپ دستی نه به عنوان یک مدیوم کمکی یا کاربردی، بلکه به عنوان مدیوم اصلی تولید اثر هنری خود استفاده کردند؛ به همین دلیل از دههی 60 و 70 میلادی به عنوان رنسانس چاپ دستی یاد میکنند. از آن موقع تاکنون بازار چاپ دستی با رونق روزافزونی روبهرو شده است.
استقبال گسترده از آثار چاپ دستی در قرن 21 و به تبع آن افزایش قیمت آنها، بیشتر به این دلیل بود که مجموعهداران و فعالانی به حوزهی هنر وارد شده بودند که علاقهی زیادی به خریدن یک اثر از هنرمندی افسانهای مانند پیکاسو داشتند، اما بودجهی متناسب با آن را نداشتند؛ بنابراین به خرید آثار چاپی از این دست هنرمندان پرداختند و باعث افزایش قیمت و رونق مارکت چاپ دستی به طور کلی شدند. از طرف دیگر چندی قبلتر، هنرمندانی مانند اندی وارهول با به کارگیری بازتعریف آفرینش هنری در قالب تولید هنری، به کمک تکنیک چاپ دستی، باعث بر سر زبان افتادن این مدیوم هنری و افزایش اعتبار آن شده بودند.
گرانترین اثر چاپ دستی فروختهشده
گرانترین چاپ دستی فروختهشده تاکنون، اثر زن گریان از پیکاسوست که در حراج کریستیز در سال 2011 به قیمت 5.1 میلیون دلار چکش خورد. این چاپ سومین ادیشن از 15 ادیشن موجود از این اثر بود.
همچنین گرانترین اثر چاپ دستی فروختهشده در سال 2021، چاپ سیلک اسکرین دختری با بادکنک قرمز اثر بنکسی بود که در خانهی حراج ساتبیز به مبلغ 2.8 میلیون دلار فروخته شد.
حراجهای چاپ دستی
چندسالی است که خانههای حراج برای فروش آثار چاپی، حراجی جداگانه برگزار میکنند. این حراجها معمولاً شامل آثار چاپ دستی، ادیشنها و تیراژهای آنها و گاهی ادیشنهای آثار عکاسی هستند.
خانهی حراج فن هام (معروفترین خانهی حراج آلمان) در اکتبر 2022 یک حراج اختصاصی از آثار چاپ دستی برگزار کرد، که در آن 115 اثر از هنرمندانی همچون اندی وارهول و پیر سولاژ ارائه شده بود.
خانهی حراج کریستیز تاکنون در تقویم حراجهای امسال خود (2023) 3 حراج به چاپ دستی اختصاص داده است که دو مورد به صورت آنلاین و یکی به صورت حضوری برگزار میشود.
خانهی حراج بونامز نیز یک دپارتمان مخصوص به آثار چاپ دستی، ادیشنها و تیراژهای آنها دارد، که هرساله به صورت آنلاین و حضوری حراج برگزار میکند. در وب سایت این دپارتمان قسمتی برای تخمین قیمت رایگان اثر چاپی قبل از ورود به حراج نیز وجود دارد. در تقویم 2023 این خانهی حراج تاکنون 8 حراجی برای آثار چاپ دستی ثبت شده است که یکی از آنها در 19 ژانویه برگزار شد.
خانهی حراج لیون و ترنبول نیز در چهارم آوریل 2023 در حراجی با نام «هنر معاصر و پس از جنگ // چاپ، ادیشنها و تیراژها»، چاپهای دستی از هنرمندان مشهوری همچون پیکاسو، دالی، خوان میرو و دیوید هاکنی را برای فروش ارائه میکند.