اتودهای هراس و پرواز

طراحی‌های هراس و پرواز که برای اولین‌بار در ایران به نمایش درآمده‌اند، فرصتی ارزشمند برای مشاهده‌ی سیر تحول اندیشه‌ی محسن وزیری‌مقدم و دگرگونی تصویری کار او در خلق یکی از نوآورانه‌ترین مجموعه‌هایش را فراهم می‌آورند.

تنش و ناآرامی حاکم بر فضای این اسکیس‌ها ادامه‌ی تشویش دوره‌ی سولژنیتسین است که با آمیختن رنگ و تمرکز بر ترکیب‌بندی وارد قلمرویی از ستیز و تعلیق فرم‌های خشن و دندانه‌دار می‌شود. به بیان پی‌یر رستانی: «حس تهدید و خشونتِ گسترده در جهان از طریق شکل‌ها و رنگ‌های شدید و مرتعش تحقق می‌یابد.» پرنده‌ای که از فرم‌های خشن و چنگال‌مانند می‌گریزد، و اولین‌بار در اتودهای دوره‌ی سولژنیتسین پدیدار شده، درونمایه‌ی تکرارشونده‌ی این آثار است.

وزیری‌مقدم درباره‌ی آن چنین می‌گوید: «شاید این کبوتری که این‌جا پرواز می‌کند روح خودم باشد که از دست تمام بی‌عدالتی‌ها و ناراحتی‌هایی که من را احاطه کرده، فرار می‌کند. البته این مثال است، ولی در هر صورت خشم و جدال انسان‌های بی‌گناهی را نشان می‌دهد که نمی‌دانند باید چه کنند.»

 

بوم‌های هراس و پرواز

این مجموعه جنبه‌های مختلفی از دستاوردهای هنری وزیری‌مقدم را در بر می‌گیرد. در این کارها فرم‌های سه‌بعدی منحنی و دندانه‌دار از مجسمه به نقاشی کوچ می‌کنند و امکان حرکت، تغییر و دستکاری را در فضا فراهم می‌آورند. آثار بین نقاشی، نقش‌برجسته و مجسمه در نوسان‌اند و با آمیختگی و وفق‌پذیری‌شان، مرزها و تعاریف مرسوم مدیوم‌ها را به چالش می‌کشند، و همچنین ارزیابی مجدد مفاهیم هنری تثبیت‌شده و نیز درک گسترده‌تری از بیان هنری را طلب می‌کنند.

 

کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ نوشته‌ی الکساندر سولژنیتسین، نویسنده‌ی معترض روس، روایتی است با جزئیات دقیق از نظام هولناک «گولاگ» یا اردوگاه‌های کار شوروی در مناطقی با آب و هوای سخت در زمان حکمرانی استالین، که تأثیری عمیق و تکان‌دهنده بر وزیری‌مقدم گذاشت.

اسکیس‌های سولژنیتسین که بین سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۵ خلق شده‌اند، روندی بسیار متفاوت با آثار انتزاعی معمول محسن وزیری‌مقدم را نمایان می‌کنند. این آثار روحیه‌ی اکسپرسیو و سرکشی را به نمایش درمی‌آورند که به ندرت در کار او به چشم می‌خورد. در طی این دوره و در سال ۱۳۵۳ وزیری‌مقدم به طور پیوسته بین شهرهای پاریس، لندن و رم در سفر است. او به‌تازگی از همسر دومش سوزان جدا شده و بحران‌های زندگی شخصی از یک‌سو، و سرخوردگی و ناامیدی از اوضاع اجتماعی ـ سیاسی ایران و جهان از سوی دیگر بر احوال روحی‌اش چنان تأثیر شدیدی گذاشته که در اسکیس‌های فراوان و متنوع باقی‌مانده از این دوره مشهودند.