بررسی بازار هنر کوروش شیشه گران

4 مرداد 1401
کوروش شیشه‌گران، نقاش، طراح گرافیک و چاپگر معاصر ایرانی است. شیشه‌گران به‌واسطه‌ی نقاشی‌های انتزاعی‌ خطی‌اش شناخته می‌شود. با این حال این هنرمند تجربه‌گرا در طول حیات حرفه‌ای خود مدیوم‌های مختلفی را آزموده است. او از هنرستان هنرهای تجسمی تهران دیپلم نقاشی گرفته و در رشته‌ی معماری داخلی دانشکده‌ی هنرهای تزئینی تحصیل کرده است. 
کوروش شیشه‌گران

درباره کوروش شیشه‌گران

هنر کوروش شیشه‌گران از آغاز حاوی سویه‌هایی اجتماعی و مردم‌گرا بوده است. در نخستین کارنمای حرفه‌ای که در سال 1351 در گالری مس تهران برپا کرد، این گرایش را در نحوه‌ی ارائه‌ی آثار خود نشان داد. او به جای فروش، تمام 42 اثر به نمایش درآمده را به مردم عادی و موسسات عمومی هدیه کرد: «نقاشی را باید به طرف مردم ببریم نه این که منتظر باشیم آن‌ها به سوی آن بیایند.» او در امتداد همین ایده در سال 1355 کارت‌پستال‌ نقاشی‌هایش را به نشانی اشخاصی معین ارسال کرد. نخستین نمایشگاه خارجی آثار او در همان سال در بال سوئیس برگزار شد.

شیشه‌گران در مجموعه آثاری از هنرمندان مطرح ایران و جهان (موندریان، مودیلیانی، پیکاسو، کِله، وزیری و علیرضا عباسی) را با استفاده تکنیک و شیوه‌ی بیان خودش بازسازی کرده بود. این تجربه برای شیشه‌گران آزمونی بود تا دریابد که چگونه می‌توان «کار چند نقاش مختلف_ با تکنیک‌ها، سبک‌ها، فلسفه‌ها و ملیت‌های مختلف_ را زیر یک طرز کار و یک بینش کاری درآورد. آن‌ها را از زمانی به زمان دیگر کشاند و در ترکیب‌ها و اجراهای مختلف تکثیرشان کرد و به شکلی آن‌ها را در خدمت یکدیگر درآورد.»

او یک‌سال بعد، در تجربه‌‌ای رادیکال خیابان شاهرضا (انقلاب فعلی) را در قالب یک اثر هنری زنده ارائه کرد. شیشه‌گران پوسترهایی در سراسر خیابان انقلاب چسباند. روی پوسترها خطاب به رهگذران نوشته بود: «خیابان شاهرضا، نقاشی است؛ خیابان شاهرضا، مجسمه است؛ خیابان شاهرضا، معماری است، گرافیک است، سینما است، تئاتر است، شعر است، نوشتن است، موسیقی است، رقص است، کاریکاتور است، عکس است.» شیشه‌گران با همکاری برادرانش، در یک تجربه‌ی رادیکال دیگر، پوسترهایی با مضامین سیاسی و اجتماعی روز (ابتدا در رابطه با جنگ اعراب و لبنان و بعدها در همراهی با انقلاب 57) تکثیر و در سطح شهر پخش کردند.

شیشه‌گران در ادامه‌ی جستجوهایش با درآمیختن امکانات عکس، نقاشی و گرافیک مجموعه‌ای به نام «عکس‌کارها» خلق کرد؛ آثاری که در مرز میان این سه مدیوم در نوسان‌اند و کماکان از دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی هنرمند تبعیت می‌کنند. اولین حضور کوروش شیشه‌گران در حراج‌ها به آبان 1386 (اکتبر 2007) به خانه‌‌ی حراج کریستیز بازمی‌گردد.

  • مجموع  فروش آثار در خانه حراج‌ها
    3,593,945
  • تعداد آثار در حراجی‌های بین‌المللی
    ۶۱
  • نرخ فروش آثار
    ۸۶%
  • میانگین رشد آثار
    ۴۹%
  • تعداد آثار در حراج تهران
    17
  • مجموع فروش در حراج تهران
    1,264,540
  • تعداد نمایشگاه‌های انفرادی
    بیش از ۱۵ نمایشگاه

بدون عنوان - کوروش شیشه گران

  • بدون عنوان
  • اکریلیک روی بوم
  • ابعاد: 134*178
  • قیمت فروخته‌شده: 200000 دلار

گران‌ترین اثر او تابلویی بدون عنوان (1386)، در خانه‌حراج کریستیز به مبلغ 162500 دلار در 28 اسفند 1395 چکش خورده است.  شیشه‌گران در این نقاشی‌های انتزاعی مشهورش بیش از آنکه به امر سیاسی و اجتماعی متعهد باشد، به خود نقاشی تعهد می‌ورزد. برخورد شیشه‌گران با کلاف خطوط، «قلم‌ضربه»های گرافیکی روی لیکتنستاین را به یاد می‌آورد. این خطوط بیش از آنکه نقاشانه باشند، نوعی تأویل گرافیکی از این عنصر نقاشانه هستند. در بعضی از نقاشی‌ها کلاف‌های سردرگم حاصل از سیلان این خطوط در فضا شبحی از یک پیکره‌ی انسانی یا جسمی بی‌جان را تداعی می‌کنند و از انتزاع محض به سمت شکل‌نمایی متمایل می‌شوند. پاکباز درباره‌ی این آثار می‌نویسد: «ترکیب‌بندی‌های پویا با خطوط منحی و نوارهای درهم‌بافته و رنگ‌های زنده. نقاشی‌ها اگرچه سنجیده و دقیق اجرا می‌شوند، حسی از خودانگیختگی در خود دارند. خصلت گرافیکی نقاشی‌ها پیوند آن‌ها را با پوسترهای او روشن می‌کند.» شیشه‌گران در چند دهه‌ی گذشته این شیوه‌ی کاری را دنبال کرده و آن را به امضای هنری خود تبدیل کرده است. او در طول سالیان متمادی با تغییر گزینه‌های رنگی و موازنه‌ی میان دو قطب نقاشی انتزاعی و بازنمایانه، واریاسیون‌های متعددی  از این آثار را خلق کرده است که همواره با استقبال بازار هنر و خانه‌حراج‌های بین‌المللی مواجه شده‌اند. 

با نگاهی به نمودار درمی‌یابیم که مجموع فروش آثار کوروش شیشه‌گران از سال 2006 تا کنون نوساناتی را پشت‌سر گذاشته است. سال 2008 (پررنگ‌ترین  سال حضور این هنرمند در حراج‌خانه‌ها با عرضه‌ی 10 اثر) منجر به ثبت بالاترین رکورد مجموع فروش و کسب مبلغی بالغ‌بر 628464 دلار شد. پس از آن با روند کاهشی عرضه‌ی آثار او تا سال 2013، مجموع فروش او نیز به مرور دچار رکود شد. با تغییر این روند از سال 2014 و احیای عرضه‌، مجموع فروش و ارزش آثار او نیز رو به تزاید گذاشت و در سال 2016 با فروش 7 اثر از 8 اثر ارائه‌ شده، به ارزشی معادل 506703 دلار دست یافت. از سال 2016 تا امروز دوباره شاهد روند نزولی عرضه‌ و متعاقباً فروش آثار او بوده‌ایم. با این‌حال ارزش آثار این هنرمند روندی افزایشی را طی کرده است. هر سه اثری که در سال 2019 از این هنرمند ارائه شده به فروش رسیده‌اند و تک‌اثری که پس از یک وقفه‌ی سه‌ ساله (2022) در پانزدهمین حراج تهران عرضه شده با مبلغ 200000 دلار چکش خورده که گران‌ترین اثر او در حراج‌هاست.

مجموع فروش سالانه‌ی آثارکوروش شیشه‌گران در خانه‌حراج‌ها

مجموع فروش سالانه‌ی آثارکوروش شیشه‌گران در خانه‌حراج‌ها

نرخ فروش آثار کوروش شیشه‌گران در خانه‌حراج‌ها

نرخ فروش آثار کوروش شیشه‌گران در خانه‌حراج‌ها

مجموع تعداد و ارزش آثار شیشه‌گران در بازه‌های قیمت

مجموع تعداد و ارزش آثار شیشه‌گران در بازه‌های قیمت

اغلب آثار کوروش شیشه‌گران در بازه‌های برآوردی یا بالاتر از تخمین کارشناسان به فروش رسیده است. سال 2007 و 2013 تمام آثاری که از این هنرمند در حراجی‌ها عرضه شد بالاتر از قیمت‌های برآوردی اولیه چکش خورد. در سال‌های 2008، 2014، 2015 و 2018 نیز تعداد قابل‌ توجهی (بیش از 60 درصد) از آثار این هنرمند عملکردی فراتر از انتظار اولیه‌ی کارشناسان داشت. 19 اثر شیشه‌گران در بازه‌ی 10 تا 50 هزار دلار، و 19 اثر دیگر او در بازه‌ی 50 تا 100 هزار دلار چکش خورده‌اند. بر اساس این الگو بیشترین فروش آثار این هنرمند، متعلق به آثاری است که در بازه‌ی قیمت 10 تا 100 هزار دلاری قرار داشته‌اند و بنابراین توقع می‌رود آینده‌ی بازار هنرمند نیز در همین بازه پیش برود و با ادامه‌ی سیر صعودی رشد ارزش آثار، آثار بیشتری در بازه‌‌های بالاتر از 50 هزار دلار فروخته شوند. البته در این مسیر باید به نوسانات زنجیره‌ی تأمین آثار شیشه‌گران، ابعاد آثار او و اعتبار و قدرت خانه‌حراج‌های عرضه‌کننده‌ی آثار توجه داشت. با توجه به سابقه‌ی نوسانات عرضه‌ی شیشه‌گران ممکن است با کاهش عرضه و رفتار هیجانی کفه‌ی تقاضا، قیمت آثار او افزایش یابد، اما این افزایش هیجانی خواهد بود و در بازه‌ی زمانی طولانی پایداری چندانی نخواهد داشت. عرضه‌ی متعادل منجر به تسریع افزایش قیمت آثار هنرمند و پایداری رشد آن خواهد شد.

خانه‌حراج‌های کریستیز، تهران و بونامز به ترتیب بیشترین نقش را در بازار آثار شیشه‌گران ایفا کرده‌اند. کریستیز با فروش 23 اثر هنرمند، در 22 دوره‌ی میزبانی از او، مجموعاً  ارزشی بالغ بر 1769023 دلار کسب کرده است. حراج تهران با فروش 23 اثر در 12 دوره در رتبه‌ی دوم این فهرست جای گرفته است. 8 دوره حضور در بونامز و فروش 7 اثر، این حراج‌خانه را در رده‌ی سوم فهرست قرار داده است.

کوروش شیشه‌گران در شانزدهمین دوره‌ی حراج تهران

  • بدون عنوان
  • رنگ روغن روی بوم
  • 200*150 سانتیمتر
  •  تاریخ خلق: 1394
  •  برآورد اولیه‌یقیمت: 4 تا 5 میلیارد تومان
  • قیمت فروخته‌شده: 4.2 میلیارد تومان
نویسنده (ها)

فاطمه رضایی
فرزاد محمدی
هنرمندان مرتبط

آثار هنری مرتبط

مقالات مرتبط

نقاشیخط در گفتگو با محمد احصائی
این مصاحبه در سال 1383 توسط حمیدرضا قلیچ‌خانی انجام پذیرفته و در شماره‌ی 71 و 72 مجله‌ی «کتاب ماه هنر» به چاپ رسیده است.
21 دی 1400

معرفی آرتچارت: شفافیت در بازار هنرهای تجسمی
مقاله‌ی حاضر به معرفی آرتچارت و انگیزه‌های شکل‌گیری آن می‌پردازد و اهداف این پروژه را در راستای ایجاد شفافیت در سازوکار قیمت‌گذاری و خریدوفروش آثار در بازار هنرهای تجسمی ایران شرح می‌دهد. این مقاله توسط تیم آرتچارت نوشته شده و در ویژه‌نامه‌ی پانزدهین دوره‌ی حراج هنر تهران در دیماه 1400 به چاپ رسیده است. 
4 بهمن 1400

سازوکار قیمت‌گذاری آثار هنری و گروه مرجع قیمت در حراجی تهران
 این مقاله توسط محمدرضا مریدی (عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران) و محمدجواد محمدی (کارشناس ارشد اقتصاد هنر) به رشته‌ی تحریر درآمده و در کتاب «اقتصاد هنر ایران» توسط فرهنگستان هنر به چاپ رسیده است. قیمت‌گذاری آثار هنری بخش مهم اما مبهمی از بازار هنر است. ارزیابی‌های دلخواهانه و سلیقه‌ای و قیمت‌گذاری‌هایی که تنها ارزش نمادین برای اثر ایجاد می‌کنند و حتی مانع از فروش اثر می‌شو...
23 بهمن 1400
درج دیدگاه

* نشان دهنده فیلد الزامی