خانه اگر هست - نمایشگاه ها

تهران، سهروردی شمالی، هویزه‌ی غربی، نبش شهید یوسفی، پلاک ۱۳۰

16 شهریور - 26 شهریور 1397

تو همیشه جای دیگری هستی معصوم من! اول یا آخر
از پا در می‌آیی؛ دلم برای این بی‌تابی و بی قراریت تنگ
می‌شود! جایی برای رفتن دوست من، جایی برای رفتن
نیست.
خانه به‌مثابه‌ی ایده‌ی انسانی مفهومی است که کیستی ما را در خود دارد؛ ماهیتی اجتماعی که دامنه‌ی رفتارها، بودن‌ها و ارتباطات انسان را در بر می‌گیرد. از این جهت هیچ بنایی را به طور فی‌نفسه نمی‌توان خانه دانست. چرا که یک مکان در نسبت با تاریخ و گستره‌ای از تجربیات انسانی و با پروردن مدام به خانه تبدیل می‌شود؛ بدین سان حدودی برای سکونت فراهم می‌آید.
بسیاری از ما انسان‌ها از بدو تولد فاقد هرگونه خانه هستیم؛ آوارگانی بی‌خانمان؛ همیشه در جستجوی آنجای ناممکن؛ رویایی دست نایافتنی. نه از آن جهت که ایده‌ی خانه امری محال است، بلکه از آن جهت که عوامل برسازنده‌ی خانه در بسیاری از شرایط در کنار یکدیگر نمی‌گنجند و تلاش برای بستری که این همنشینی را در خود دارا باشد از حدود زیست فرد فراتر می‌رود. درست به همین دلیل، ترمیم و مرمت یک خانه، محدود به زیست فرد نیست و به عنوان امری فراتر، در گستره‌ی تاریخ و فرهنگ چندین نسل صورت می‌پذیرد. از این جهت خانه برای بسیاری از افراد، امری همیشه در تعویق و تاخیر است که ماهیت آن به عنوان "آنجایی همیشه در آنجا" طرح می‌شود.
بلندای تپه‌ای در قصرشیرین به عنوان سرزمین مادری یا خانه‌ی من در سال 59 فرو ریخت. لذا ایده‌ی خانه برا من هیچگاه در نسبت با مفهوم یا مکانی موجود نیست، بلکه همیشه ایده‌ی خانه به‌مثابه‌ی نوعی "فقدان"، موجودیت خود را به من یادآوری کرده است. مفهوم و موجودیتی مهم که کیستی و ماهیت مرا به همان نسبت در فقدان خود تعریف می‌کند. خانه برای یک مهاجر، مفهومی کاملن متفاوت است. غیر مهاجر خانه را سکونتگاهی ممکن و یا رویایی دست‌یافتنی می‌داند، چیزی که برای یک مهاجر همیشه در "آنجایی دیگر" به تعویق می‌افتد. از این جهت مهاجرت هیچ وقت برای من پایان نیافت. عنوان خانه‌ی از دست رفته (قصر) بعد از فرو ریختن صفتی تحقیرآمیز شد دال بر مهاجر و آواره بودن، تعلق نداشتن به حدودی که برای یافتن خانه در آن چنگ می‌زدیم. این تجربه‌ای است که اکثر مهاجرین ناخواسته با آن مواجه بوده‌اند و بیانگر ویرانی خانه در ابعادی فراتر از آن چیزی است که من از دست داده‌ام.
ع . ج قصری