پرویز تناولی در اثر نقش برجسته تاریخی خود، میراثی را به تماشا گذاشته که عمری در کشف و هستی بخشیدن به آن کوشیده است. او با ارائه نشانه­‌هایی از قفل وکلید، بست‌­ها و شبکه­‌های فلزی در ترکیب خود، نوعی صنعت تناسب تصویری می‌آفریند تا میراثی ماندگار از صنایع کهن ایرانی را از آن خود ­کند؛ میراثی گران­‌سنگ که از ادوار پیش از تاریخ تا دوران اسلامی، بخش قابل توجهی از هنرهای صناعی ایران را شکل می­‍‌‌‎‏دهد.
 این قبیل نشانه­‎های تصویری در کارهای تناولی، بعد از گذشت دهه­‌ها از فعالیت هنرمند، تشخص و هویت آشنایی به آثار او بخشیده است. در این نقش­‌برجسته­ مسی که سال ۱۳۴۷، یعنی تنها چند سال پس از شکل­‌گیری مکتب ایرانی سقاخانه ساخته شده، عناصر آشنایی شبیه به قفل­‌ها و کلیدهای همیشگی هنرمند دیده می­‌شود که در ارتباطی فرمی، ترکیب‌­بندی اثر را شکل داده‌­اند. حتی در بخشی از اثر، نام هنرمند در کنار شکل­‌های برساخته از این مدرنیسم وطنی به چشم می­‌خورد.
 پرویز تناولی در دوره­‌های مختلف هنر خود، هرگز از عناصر سنتی ایرانی که از دستاوردهای مکتب سقاخانه بوده، جدا نمی‌شود. انگیزه­ آفرینش هنری قفل و کلیدهای او حتی به پیش از شکل­‌گیری این مکتب بازمی­‌گردد، پیش از زمانی که او شیفته­ هنرهای از یاد‌رفته ایرانی می­‌شود. تناولی خود در این خصوص می­‌نویسد: «از کودکی علاقه­ زیادی به قفل داشتم و هر گاه قفل از کار افتاده‌­ای به دستم می‌­رسید، برای به کار انداختن آن ساعت­‌ها سرگرم می‌شدم. خانه­ ما دارای یک حمام سرخانه بود که از آن استفاده نمی­‌شد. این حمام به تدریج به صورت انباری برای گردآوری اموال من درآمد که در آن همه نوع سیخ، میخ، تیر و تخته، قفل و کلید و هر چیز دور انداختنی دیگری را جمع می­‌کردم و بیشتر وقتم را در آنجا با اموال و ابزارم می­‌گذراندم. یکی از حوادثی که می­‌توانست مرا از خانه به کوچه بکشاند، صدای قفل­‌ساز بود. کیلدسازان مردم را برای تعمیر قفل­‌هایشان فرا می­‌خواندند.»[۱]
 به‌تدریج چالش‌های اینچنین در تناولی ریشه دواند تا سرانجام در اوایل دهه ۱۳۴۰ با همراهی هم‌­اندیشانش، جریان سقاخانه را بدعت می‌گذارند. تمام دستاوردهای این جریان فکری ریشه در باورها و تفکراتی دارد که هنر نو و البته جوان ایرانی را به سبکی بومی دعوت می‌کند. تا اینکه در نقطه‌ای تاریخ‌ساز قصه­ سفر یک روزه تناولی و حسین زنده­‌رودی به شاه عبدالعظیم، لحظه شکل‌گیری دستاوردی عظیم و ماندگار در هنر مدرن ایران را رقم می‌زند.
 به طور کلی، نقش­‌برجسته­‌های تناولی، حد واسطی هستند بین نقاشی‌­ها و حجم‌­های کاملاً آزاد و چند‌وجهی هنرمند، که علاوه بر ساختار فرمی مشابه، موتیف­‌های شناخته‌شده‌­ای نیز در روایت هر سه گونه به چشم می­‌خورد. وی با ساخت چنین نقوشی، علاوه بر حس بینایی، حس لامسه­ مخاطب را نیز در تشخیص جنس و سطح ناهموار اثر، همچون نمونه پیش­رو، به‌کار می­‌گیرد تا علاوه بر لذت بصری، مجموعه‌­ای از حواس دیگر و فهم تاریخی مخاطب را نیز با اثر خود درگیر کند.
 تناولی در بیان و انکشاف تاریخ، گاه به ساخت حجم و نقش‌­برجسته و گاه به نقاشی رو می­‌آورد. ریشه­‌های باورها، اندیشه­ و دغدغه‌های هنرمند را می­‌توان در قصه­‌ها و روایت­‌های کهن ملی جست که با زبانی امروزی و از جنسی دیگر در آثارش تعریف شده‌اند.
 نقش‌­برجسته حاضر با زبانی مدرن، بیانگر روح دوران و نقوش تاریخ­‌ساز سرزمینی است که هنرمند دل در گرو آن دارد. تناولی در واقع با برجسته­‌سازی­‌های خود بر صفحات فلزی، چکیده­‌ای از روح اصیل هنر ایرانی را با زبانی منحصر به فرد، بیان می­‌کند.
 وی از جمله اساتید مدرنیست­ ایرانی است که همواره نقش تعیین‌کننده­‌ای در مارکت داخلی و خارجی هنر داشته است. دستاورد تلاش هنری پر حاصل اوست که موجب می­‌شود مجسمه­‌ای از وی با عنوان پرسپولیس، در سال ۲۰۰۸، در حراج کریستیز، با قیمتی بیش از ۸/۲ میلیون دلار، رکورددار فروش اثر هنری در خاورمیانه شود. پس از این آثار وی دست‌کم دو‌بار دیگر فراتر از مرز یک‌میلیون دلار به‌فروش رسیدند. قابل ذکر است که نمونه‌ای مشابه اما کوچکتر از نقش‌­برجسته­ پیش­رو، در حراج کریستیز ۲۰۱۰  در دوبی، نزدیک به ۱۰۰/۰۰۰ دلار به فروش رسید.

[۱]. تناولی، پرویز، قفل‌های ایران، نشر بن‌گاه، ۱۳۸۶، ص.۷.