دوازدهمین دورۀ حراج تهران در شامگاه جمعه 27 دی ماه 98 با حضور آثار هنرمندان جوان و معاصر کشور در هتل پارسیان آزادی برگزار شد. این حراج که در ادامۀ ادوار ششم، هشتم و دهم، چهارمین دورۀ معرفیِ آثار هنرمندان جوان و معاصر بود و به هنر مدرن و معاصر ایران اختصاص داشت، با 118 اثر متعلق به 109 هنرمند آغاز شد. از بین کلیۀ آثار 115 اثر به فروش رسید و بدین ترتیب برخلاف دورۀ دهم که همۀ آثار آن به فروش رسید سه اثر چکش نخورد. در این دوره از حراج میانگین قیمت برای هر اثر 268.7 میلیون تومان رقم خورد. 72 اثر برابر با 61 درصد از مجموع کل این دوره بیش از میانگین برآورد اولیه چکش خوردند که در مقایسه با رشد خوب دورههای پیشین از انتظار خارج بود. دوازدهمین دورۀ حراج با فروش کلی 31 میلیارد و 717 میلیون تومان در حالی پایان یافت که در مجموع 6 اثر میلیاردی در خود داشت. رکورد فروش این دوره نیز به اثری از حسین زندهرودی باعنوان «قوس آبی نیلگون» تعلق گرفت که سه میلیارد و 200 میلیون تومان بهعنوان گرانترین اثر این دوره اما با رشد منفی نسبت به میانگین و پایینتر از ماکزیمم قیمت مورد انتظار حراج چکش خورد.
حراج تهران در دورههای مدرن و معاصر خود سعی میکند هنرمندان جدیدی را به مارکت هنر معرفی و خریداران را برای خرید آثار آنها تشویق کند تا راه ورود هنرمندان کمترشناختهشده اما حرفهای را به بازار هنر جهان با همنشینی آنها درکنار هنرمندان پیشکسوت و تثبیتشده هموار کند. در این دوره نسبت به دورههای پیشین، آثار زیادی از هنرمندان پرکار جوان و همچنین آثار خلقشدۀ زیادی در سالهای کنونی را ارائه داد، 22 هنرمند برای نخستین بار آثارشان به حراج تهران معرفی شد، همچنین در میان آثار 25 اثر در سال 98 خلق شده بود.
دوازدهمین دورۀ حراج در مجموع با فروش 97 درصد از آثار عرضهشده و با احراز رقم 31 میلیارد و 717 میلیون تومان، با توجه به مجموع حداقل برآورد اولیۀ آن و مبلغ 25 میلیارد و 977 میلیون تومان توانست نرخ رشدی 22 درصدی در عرصۀ معاملات هنری رقم زند. در این دوره روند افزایش قیمت پایه، رشد منطقی و متعادلی را طی کرد. فروش این دوره در مقایسه با سه دورۀ همتای خودش، در دورۀ دهم که مجموع رقم فروش آن 34 میلیارد و 403 میلیون تومان بود، با رشد منفی هشت درصدی مواجه شد، شاید مسائل اجتماعی و درگیریهای سیاسی منطقه و یا ناآرامی جو اقتصادی سال 98 نسبت به سال گذشته علت این رشد منفی باشد. اگر چه نسبت به دو دورۀ ماقبلتر از آن در دورۀ هشتم که رقم نهایی آن 14 میلیارد و 492 میلیون تومان بود، رشدی 118 درصدی و 18/2 برابر آن فروش داشت. همچنین نسبت به مجموع فروش کل دورۀ ششم 157 درصد رشد و 56/2 برابر آن فروش داشت.
هچنین افزایش نقطهبهنقطۀ قیمت چکشخوردۀ حراج دورۀ دوازدهم نسبت به دورۀ اول 1467درصد و نسبت به حراج دوم 379 درصد و به همین ترتیب نسبت به دورههای سوم تا پنجم به ترتیب، 135، 53، 23 درصد و نسبت به دورۀ ماقبل خود شاید بنا به همان دلایل ذکرشده رشد منفی 24 درصدی داشته است، گرچه باید درنظر داشت دورۀ یازدهم آثار کلاسیک و مدرن را در خود داشته و طبعا قیمتی فزونتر از آثار هنرمندان معاصر خواهد داشت.
در طول دوازده دورۀ حراج تهران چهار دورۀ متاخرتر سهم بیشتری از میزان کل فروش را به خود اختصاص داده است. دورۀ یازدهم با 16 درصد و با مجموع فروش 42 میلیارد تومان بیشترین سهم از مجموع فروش حراج تهران را در خود داشت. حراج تهران از ابتدا تاکنون مبلغی حدود 261 میلیارد تومان فروش را از آن خود کرده است و آخرین دورۀ آن 12 درصد از مجموع این فروش را از آن خود کرده است.
بازۀ قیمتی آثار چکشخورده در این دوره از حراج از 28 میلیون تومان تا 2/3 میلیارد تومان نشان از تنوع بالای انتخاب آثار و ترکیب مناسب هنرمندان جوان و مدرن بود. بازۀ اولیۀ کارشناسی آثار نیز از 10 میلیون تا 4 میلیارد تومان متغیر بود.
حسین زندهرودی، منوچهر یکتایی، فرهاد مشیری، ژازه تباتبایی، منیرفرمانفرمائیان و پرویز تناولی شش هنرمندی بودند که در مجموع شش اثر میلیاردی از آنها در حراج عرضه شد. نمودار زیر قیمت آثار بیش از 500 میلیون تومان را به نسبت دو برآورد بیشینه و کمینه را را نشان میدهد.
در بین 118 اثر حاضر در حراج، علاوه بر اثر حسینزنده رودی و به مبلغ سه میلیارد و 200 میلیون تومان، پنج اثر میلیاردی دیگر بهترتیب تابلوی «طبیعت بیجان» منوچهر یکتایی به مبلغ یک میلیارد و 900 میلیون تومان، اثر «خوابم یا بیدارم» از فرهاد مشیری از مجموعه کوزهها با فروش یک میلیارد و 600 میلیون تومان، مجسمۀ ژازه تباتبایی یک میلیارد و 100 میلیون تومان، توپ آینهای منیر فرمانفرماییان با فروش یک میلیارد و 100 میلیون تومان و مجسمه «هیچ روی صندلی» اثر پرویز تناولی با فروش یک میلیارد تومانی شش اثر میلیارد ی این دوره بودند. همچنین اثر فرامرز پیلارام با مبلغ 950 پس از آنها گرانترین اثر بود.
در میان ده صدرنشین جدول، بیشترین میزان افزایش قیمت و نرخ رشد متعلق به شهریار احمدی بود که با رشد 42 درصدی و 4/1 برابر میانگین قیمت اولیه به قیمت 850 میلیون تومان به فروش رسید. همچنین رتبۀ دوم بیشترین نرخ رشد در بین ده اثر برتر حراج نیز به اثر ژازه تباتبایی در این حراج تعلق گرفت که با نرخ رشد 38 درصدی 3/1برابر قیمت میانگین اولیۀ خود به قیمت یک میلیارد و 100 میلیون تومان چکش خورد. از ده اثر گرانقیمت در بین این ده اثر متاسفانه 5 اثر کمتر از میانگین برآورد اولیه و خارج از انتظار حراج تهران چکش خوردند. نرخ رشد سایر آثار گرانقیمت این حراج را در نمودار بالا میبینید.
در جدول ذیل، 10 اثر که با بالاترین رقم چکش خورده به همراه نسبتشان با کمینه و بیشینۀ برآورد اولیه مورد توجه قرار گرفته است.
از میان 109 هنرمندی که آثارشان در حراج ارائه شد، 24 هنرمند از هنرمندان معاصر (متولدان دهه 1350 به بعد) حضور داشتند و 77 درصد دیگر هنرمندان مدرن و متولدین پیش از دهۀ 50 شمسی بودند. بازۀ سنی هنرمندان زندۀ این دوره نیز از 31 سال (1366- یحیی گمار و محمد طباطبایی) تا 89 سال (1309- حسین محجوبی) بود. بدینترتیب حراج دوازدهم با میانگین سنی 66 سال و با آثاری منتخب از 18 هنرمند از اساتید نامداری که در قید حیات نبودند به پایان رسید.
در این دورۀ حراج تنوع زیادی در نوع آثار هنری به چشم میخورد، از چاپ دیجیتال عکس گرفته تا آینهکاری، رنگ روغن، چاپ و حجمهای فلزی و اینستالیشن را دربرگرفت.
در بین آثار موجود در این حراج آثار نقاشی با بیشترین فراوانی و تعداد 72 اثر مطابق معمول دورههای پیشین و بیشترین فراوانی را در بین مدیاهای دیگر داشت، بهطوریکه در مجموع، 61 درصد از حجم کل آثار را به دلیل تنوع در تعداد هنرمندان نقاش و سبکهای نقاشی به آن اختصاص یافت که با این مقدار، بیش از نیمی از فروش کل و میزانی برابر با 52 درصد از فروش کل را به خود اختصاص دهد، پس از نقاشی نیز، دو رشتۀ حجم و نقاشیخط به ترتیب به میزان 3/7 و 5/6 میلیارد تومان فراوانی بیشتری نسبت به سایر مدیاها داشتند.
همانطور که گفته شد در این حراج 7 اثر (5 درصد آثار) بیش از 950 میلیون تومان چکش خوردند، آثار دیگر نیز بهترتیب در بازههای زیر چکش خوردند: 9 اثر(7 درصد آثار) بیش از 500 تا 950 میلیون تومان، 48 اثر(40 درصد آثار) بین 100 تا 500 میلیون تومان و 51 اثر(43 درصد آثار) زیر 100 میلیون تومان به فروش رسیدند؛ همچنین سه اثر چکش نخورده( 2 درصد از آثار) در این دوره از حراج به سه اثر منصوره حسینی، فرامرز پیلارام و خسرو حسنزاده تعلق گرفت. اما باتقسیمبندی دیگری مجموع فروش رقم آثار را در بازههای تفکیکشدۀ مجزای ذیل مشخص شده است.
با توجه به تعداد آثار نقاشی و رقمی که از حجم فروش به خود اختصاص داده بود، میانگین فروش آثار برای هر یک اثرِ نقاشی رقمی برابر با 230 میلیون تومان میشود. این رقم برای سایر مدیاهای نقاشیخط 408 میلیون تومان و برای آثار مجسمه و حجم رقم 6/364 میلیون بود.
با توجه به تقاضا و رقابت خریداران، 62 درصد از آثار که درصد قابل توجهی از حجم آثار بود، از اقبال خوبی در فروش برخوردار شدند و رشد مثبتی نسبت به میانگین برآورد اولیه داشتند. بیشترین نرخ رشد این دوره به تابلویی از مجموعۀ اسبهای "عصیان" اثر حسن روحالامین رسید. حسن روحالامین در دومین حضورش در حراج همچون دورۀ اول حضورش بیشترین نرخ رشد را در میان آثار با 460 درصد و با 5.6 برابر میانگین برآورد اولیه از آن خود کرد. دومین اثر با بیشترین نرخ رشد، مجسمۀ الهام فلاحی با عنوان "جنگ رخش و همای" بود که در رقابتی تنگاتنگ با نرخ رشد 243 درصدی به فروش رسید. هر دو اثر از این هنرمندان جوان در سال اخیر خلق شده بود؛ همچنین 45 اثر(38 درصد آثار) در دو سال اخیر خلق شده بودند. با گزینش اثار با نرخ رشدی بیش از 100 درصد، روند رقابت و افزایش قیمت آنها در جدول زیر دیده میشود:
دورۀ دوازدهم با سیاست پیشین خود و چون حراج همتای خود در دورۀ دهم هنرمندان نسل جدید و هنرمندان آیندۀ بازار هنر را معرفی کرد. بدین منظور در دو دورۀ دهم 31 هنرمند و در دورۀ دوازدهم 22 هنرمند جدید را برای نخستین بار معرفی کرد که آثار این هنرمندان نسل نو با استقبال سرمایهگذاران و خریداران حراج مواجه شد. بهطورکلی با بررسی نتایج این حراج میتوان گفت که در بین آثار این دور از حراج و از تعداد 115 اثر چکش خورده، 81 درصد آثار بیش از حداقل برآورد اولیه و مورد انتظار کارشناسان حراج چکش خوردند که نتیجۀ مثبت و قابل قبولی در این برهۀ حساس اقتصادی و اجتماعی ایران و نتیجۀ خوشایندی برای هنر تجسمی میتواند به شمار آید.