حراج هنر قرن بیستم خاورمیانه ساتبیز از 24 فروردین تا 7 اردیبهشت 1402 به صورت آنلاین[1] برگزار شد. مجموع فروش این دوره دو میلیون و 320 هزار دلار و میانگین قیمت هر اثر 44 هزار دلار بود.
در این دوره آثاری از 38 هنرمند از کشورهای ایران، عراق، لبنان، فلسطین، سوریه، ترکیه، مراکش و مصر حضور داشتند. در میان آنها نام هشت هنرمند ایرانی به چشم میخورد: منوچهر یکتایی، فرهاد مشیری، سهراب سپهری، سیراک ملکونیان، مارکو گریگوریان، محسن وزیری مقدم، مسعود عربشاهی و فریدون رحیمیآسا.
در این حراج 65 اثر هنری ارائه شد که 17 اثر متعلق به هنرمندان ایرانی بود؛ در واقع یک پنجم کل آثار را کارهای هنرمندان اهل ایران تشکیل میداد. از میان این 17 اثر، تنها 12 اثر فروخته شد و 5 اثر فروش نرفت. این آثار متعلق به محسن وزیری مقدم، مسعود عربشاهی و فریدون رحیمی آسا بود. از کل 65 اثر ارائه شده در این حراج، 53 اثر فروخته شد و 12 اثر فروخته نشده باقی ماند.
یکی از مهمترین اتفاقات این حراج، فروش «ظرف میوه» اثر منوچهر یکتایی با قیمت 205 هزار دلار بود. این اثر عنوان گرانترین اثر فروختهشدهی این حراج را (مشترکاً با ایتل عدنان) از آن خود کرد. «ظرف میوه» با برآورد قیمتی بین 24 تا 37 هزار دلار در این حراج ظاهر شد که نهایتاً با 560 % رشد نسبت به میانهی برآوردها چکش خورد و در جایگاه دومین اثر با بیشترین میزان رشد قرار گرفت. بعد از آن، ترکیب مواد روی بوم مارکو گریگوریان در جایگاه دومین اثر گران این حراج، با قیمت 189 هزار دلار قرار گرفت.
«ایستگاه فضایی» فرهاد مشیری نیز که در حضور قبلی خود در حراج فروخته نشده بود، این بار با بازهی برآورد 37 تا 62 هزار دلار حضور پیدا کرد. در نهایت این اثر توانست بالاتر از بیشینهی برآورد با قیمت 71 هزار دلار به فروش برسد.
در این حراج درصد تعداد هنرمندان زنده و هنرمندان متوفی به ترتیب 38 و 62 درصد بود. در مورد مدیوم آثار باید گفت 91 درصد را نقاشی، 3 درصد را کلاژ-اسمبلاژ و مدیومهای طراحی، عکاسی، چاپ و مجسمه هرکدام 1.5 درصد را به خود اختصاص دادند.
اگر بخواهیم مبلغ فروش را بر اساس ملیت هنرمند خالق اثر تفکیک کنیم، درخواهیم یافت که مبلغ فروش کل آثار هنرمندان ایرانی 646 هزار دلار بوده است. مبلغ فروش کل به ترتیب برای هنرمندان لبنانی 623 هزار دلار، برای هنرمندان مصری 298 هزار دلار، برای هنرمندان سوری 291 هزار دلار، برای هنرمندان فلسطینی 165 هزار دلار، برای هنرمندان مراکشی 161 هزار دلار، برای هنرمندان ترکیهای 81 هزار دلار و برای هنرمندان عراقی 50 هزار دلار بوده است.
در نمودارهای زیر 10 اثر از گرانترین آثار فروخته شده در حراج ارائه شده است و در نمودار بعدی آثار با بیشترین میزان نرخ رشد قرار گرفتهاند. در میان 10 اثر گران این حراج، دو اثر ایرانی از منوچهر یکتایی و مارکو گریگوریان قرار دارند. در میان 10 اثر با بیشترین میزان نرخ رشد تنها یک اثر از ایران قرار دارد که همان ظرف میوه منوچهر یکتایی است. پنج هنرمند ایرانی که اثرشان بیشترین میزان نرخ رشد را در این حراج داشته است عبارت اند از: منوچهر یکتایی با 506 رصد رشد، مارکو گریگوریان با 154 درصد، سهراب سپهری با 86 درصد، فرهاد مشیری با 42 و سیراک ملکونیان با 39 درصد نرخ رشد. همچنین در نمودار سوم بازهی قیمتی آثار فروخته شده نوشته شده است. بازهی قیمتی بین 10 تا 50 هزار دلار با تعداد 28 اثر بیشترین تعداد آثار را داراست و بازهی قیمتی 50 تا 100 هزار دلار با 5 اثر کوچکترین بازه را تشکیل میدهد.
در نمودار زیر تمام آثار هنرمندان ایرانی حاضر در حراج به ترتیب قیمت فروخته شده قرار گرفته است. گرانترین اثر ایرانی اثر منوچهر یکتایی بود که در کل حراج نیز در جایگاه گران ترین اثر قرار گرفت. این اثر 205 هزار دلار چکش خورد. مارکو گریگوریان (189 هزار دلار)، فرهاد مشیری (71 هزار دلار)، سهراب سپهری (34 هزار دلار)، سیراک ملکونیان (34 هزار دلار)، مسعود عربشاهی (25 هزار دلار) و فریدون رحیمی آسا (3100 دلار) به ترتیب در جایگاههای بعدی از لحاظ قیمت قرار گرفتند.
[1] نحوهی برگزاری حراج آنلاین در ساتبیز به این صورت است که پیش از حراج افرادی که قصد خرید از حراج را دارند، از طریق سایت یا اپلیکیشن ساتبیز ثبت نام میکنند. در آنجا فهرست آثار به همراه قیمت پایه موجود است و آخرین قیمت پیشنهادی و مقدار بیدی که فرد قصد دارد بدهد نیز قابل مشاهده و تعیین است. در این نوع حراج زمانی برای آغاز و پایان حراج تعیین میشود که افراد بتوانند متوجه بسته شدن بید برای اثر مدنظر خود شوند.