اردیبهشت و مهر هر سال مشهورترین خانه‌های حراج لندن اعم از ساتبیز، کریستیز، چیسویک، رُزبریز و بونامز حراج‌هایی ذیل عنوان هنر اسلامی برگزار می‌کنند که طیف وسیعی از آثار را از قرن 7 تا 20 میلادی پوشش می‌دهد. هفته‌ اول اردیبهشت 1402 نیز از این قاعده مستثنی نبود و آثار فاخری از هنر جهان اسلام را برای فروش به زیر چکش برد. 

هنر اسلامی، عنوانی است که بیشتر حراج‌ها برای آثار هنری سرزمین‌های اسلامی، هنر مسلمانان، هنر برگرفته از متون دینی، هنر هندسی و انتزاعی، هنر مقدس و هنر با محتوای دینی در نظر می‌گیرند که نه صرفاً به دین اسلام بلکه به فرهنگ مسلط تحت حاکمیت حکمرانان مسلمان در نواحی مختلف اشاره دارد. با انتخاب این عنوان کلی، مشخص است که آثار و اقلام ارائه شده در بیشتر این حراج‌ها ذیل دسته‌بندی‌های دقیقی قرار نمی‌گیرند و در آن‌ها، انواع کارها از کاشی تا ظروف فلزی و مینیاتورهای نفیس در ترکیبی نامشخص و یا در طبقه‌بندی‌های کلی عرضه می‌شوند که بعضاً براساس نواحی جغرافیایی، دوران و نوع است.

دپارتمان‌های هنر اسلامی و هندی خانه‌های حراج معمولاً مسئول برپایی حراج‌های هنرهای اسلامی هستند، و با متخصصان این حوزه و پژوهشگران مستقل نیز همکاری می‌کنند. در میان متخصصان و مسئولان دپارتمان‌های هنر اسلامی حراج‌های شناخته شده‌ای چون کریستیز و ساتبیز همچنین نام دو ایرانی نیز به چشم می‌خورد: اشکان باغستانی (ساتبیز) و بهناز عتیقی مقدم (کریستیز). معرفی حراج «گواه یک سفر؛ مجموعه‌ی الزیانی» در هفته‌ی هنر اسلامی ساتبیز 2023 زیر نظر اشکان باغستانی، مدیر فروش و معاون ارشد بخش معاصر خاورمیانه ساتبیز، انجام شد. حراج «گواه یک سفر» جزئی از پنج حراجی است که ساتبیز برای هفته‌ی هنر اسلامی تدارک دیده بود: دو حراج آنلاین «حراج هنر قرن بیستم و خاورمیانه» و «پرسپولیس 2»، و سه حراج حضوری «گواه یک سفر»، «هنر جهان اسلام، شامل قالیچه‌ها و فرش‌های نفیس» و «اورینتالیستی». مجموع فروش تمامی این حراج‌ها رقمی بیش از 12.5 میلیون پوند محاسبه شد.

حراج آنلاین «هنر قرن بیستم و خاورمیانه» (پایان 7 اردیبهشت 1402) 65 اثر از 38 هنرمند را ارائه داده بود، که در این بین آثار 8 هنرمند ایرانی نیز دیده می‌شد: منوچهر یکتایی، مارکو گریگوریان، فرهاد مشیری، سیراک ملکونیان، سهراب سپهری، مسعود عربشاهی، فریدون رحیمی‌آسا و محسن وزیری‌مقدم. گران‌ترین آثار این حراج به ترتیب به دو اثر از منوچهر یکتایی و ایتیل عدنان به طور مشترک با فروش 165.1 هزار پوند، مارکو گریگوریان 152.4 هزار پوند، و عارف ال رایس 114.3 هزار پوند تعلق داشت. در میان 17 اثر ارائه شده از هنرمندان ایرانی، در مجموع 5 اثر از عربشاهی (1 اثر)، رحیمی‌آسا (2 اثر) و وزیری‌مقدم (2 اثر) به فروش نرفت.

در حراج آنلاین «پرسپولیس» (پایان 7 اردیبهشت 1402)، 26 برگ از کتاب کمیک مصور مرجانه ساتراپی، هنرمند فرانسوی-ایرانی، ارائه شده بود؛ این کتاب تصویرسازی‌هایی از دوران دبیرستان ساتراپی به دور از ایران و در نهایت بازگشت او به محل تولدش را نشان می‌دهد. جلد اول این کتاب، تجربه‌ی خوبی در حراج پیشین به دست آورده بود: 44 صفحه از کتاب نخست به تمامی فروخته شد و صفحه اول آن بالاترین رقم را با 40.32 هزار پوند به خود اختصاص داد. با این‌حال، در این حراج، تجربه‌‌ی موفق سال 2022 تکرار نشد و 9 برگ از 26 صفحه ارائه شده به فروش نرسید. گران‌ترین صفحات این کمیک مصور، به ترتیب صفحه 69 (19.05 هزار پوند)، طرح جلد کتاب (10.16 هزار پوند)، و صفحه 68 (9.525 هزار پوند) بودند.

در حراج «مجموعه‌ی الزیانی» (5 اردیبهشت 1402)، مجموعه‌دار بحرینی، هنرمندان ایرانی فروش به نسبت خوبی را تجربه کردند. در این حراج، 82 اثر از خاورمیانه، آفریقای شمالی، ترکیه و ایران دیده می‌شد، که طیف وسیعی از آثار از اساتید هنرمند تا هنرمندان نوظهور و معاصرتر را دربر می‌گرفت. مجموعه الزیانی، دوره‌ای صد ساله‌ را پوشش می‌دهد و رسانه‌های متنوعی اعم از نقاشی، سرامیک و عکس را در ابعاد و قیمت‌های متنوع در خود جای داده است. عُمَر ال نقدی، هنرمند مصری، با 330.2 هزار پوند، فواد کامل با 241 هزار پوند و أيمن بعلبكي،‎ هنرمند لبنانی، با 228 هزار پوند بالاترین رقم فروش را در این حراج به خود اختصاص دادند. آثار ایرانی ارائه شده در این مجموعه متعلق به هنرمندانی چون نازگل انصارنیا، آرش نظری، تیمو ناصری، لاله خرمیان، محمود بخشی، فرهاد مشیری، عنایت‌الله نظری نوری، رکنی حائری‌زاده، رضا درخشانی، بهجت صدر، افشین پیرهاشمی و اردشیر محصص بود. در میان هنرمندان ایرانی، بالاترین فروش به بهجت صدر و فرهاد مشیری با 63.5 هزار پوند اختصاص یافت و در رتبه‌های بعدی رضا درخشانی با 35.56 و سپس تیمو ناصری با 25.4 هزار پوند قرار گرفتند. 6 اثر از مجموع 82 اثر این مجموعه فروخته نشد، که یک اثر آن متعلق به هنرمندی ایرانی (رکنی حائری‌زاده) بود.

ستاره‌ی امسال خانه‌ی حراج ساتبیز برگی از شاهنامه‌ی نفیس شاه طهماسب صفوی بود؛ این برگ با نام «نبرد بیژن و نستهن» در حراج «هنر جهان اسلام و هند، شامل قالیچه‌ها و فرش‌های نفیس» در 6 اردیبهشت 1402 عرضه شد و در میان 171 اثر، بیشترین برآورد قیمت را با میانه‌ی برآورد 5 میلیون پوند داشت؛ نکته‌ی جالب این حراج، در شیوه‌ی مارکتینگ و عرضه‌ی شاهنامه بود، به این جهت که مقاله‌ی پژوهشی مبسوطی درباره‌ی کار تدارک دیده شده و پیشینه‌ی مالکیت اثر (Provenance) به صورت کامل فهرست شده بود. با توجه به اینکه پیشینه‌ی مالکیت اثر در حراج‌ها عمدتاً به‌صورت دقیق اشاره نمی‌گردد، ارائه‌ی لیست کاملی از صاحبان اثر و اینکه کار در چه مجموعه‌هایی قرار داشته و در چه حراج‌هایی عرضه شده نشان از تأکید حراج بر اهمیت آن دارد. نسخه‌ی مصور «نبرد بیژن و نستهن» در نهایت به قیمت 4.8 میلیون پوند چکش خورد و نتوانست رکورد بالاترین اثر بر روی کاغذ را که متعلق به برگی از همین شاهنامه با قیمت فروش 8.1 میلیون پوند است، بشکند.

حراج «اورینتالیستی» (5 اردیبهشت 1402) یکی دیگر از بخش‌های هفته‌ی هنر اسلامی خانه‌ی حراج ساتبیز بود؛ این بخش نقاشی‌هایی از مناظر، مردم و فرهنگ ساکنان آفریقا شمالی، مصر، عرب، مشرق زمین و جهان عثمانی در میان قرن 19 تا 20 میلادی را شامل می‌شد. 82 اثر از هنرمندان شناخته شده‌ا‌ی چون رودلف ارنست، فردریک آرتور بریجمن و ژان لئون ژروم نقاش فرانسوی در این بخش قرار گرفته بود که از این میان 28 کار به فروش نرفت.

کریستیز، حراج هنر اسلامی و هند امسال خود را تحت عنوان «هنر جهان اسلام و هند، شامل قالیچه‌ها و فرش‌های شرقی» در 7 اردیبهشت 1402 برپا نمود. در سایت این حراجی 7 دسته‌بندی برای جداسازی آثار دیده می‌شد: «پادشاهی جواهرنشان: شکوه دربار هند»، «هنر بافت در نقاشی‌های غربی»، «رنگ‌های قفقاز»، «نقاشی ایرانی»، «ایزنیک و ورای آن» و «هنر ایران دوران قاجار». فروش کلی این حراج نزدیک به 8.5 میلیون پوند محاسبه شده که بعد از ساتبیز بیشترین میزان فروش را در بخش هنر اسلامی به دست آورده است. در ذیل بخش‌ «نقاشی ایرانی» 14 نسخه‌ی مصور مشاهده می‌شود، که در بین آن‌ها دو اثر از معین مصور آخرین نماینده‌ی جدی مکتب اصفهان دیده می‌شد: «اسکندر دارا را در حال مرگ تسکین می‌دهد» و «شتر و تاجر شتر»؛ نسخه اول 10.71 و دومی 50.4 هزار پوند به فروش رسید. «هنر ایران دوران قاجار» شامل 24 اثر از نسخ خطی، نقاشی‌ها، منسوجات و قالی‌های عهد قاجار بود؛ دو نقاشی عرضه شده یکی منسوب به محمد باقر، از نقاشان و قلمدان سازان عصر زندیه و قاجاریه در اصفهان، با نام «زیبای لمیده»، و دیگری از  یحیی غفاری (ابولحسن ثالث)، فرزند صنیع‌الملک، از نقاشان شناخته شده‌ی قاجار بود. این نقاشی «پرتره‌ای از ظهیرالدوله» را تصویر می‌کرد و به‌مانند بسیاری از پرتره‌های دوران قاجار در یک فریم بیضی شکل قرار داشت. «زیبای لمیده» را بهناز عتیقی مقدم، مسئول فروش دپارتمان هنر اسلامی و هنری کریستیز، در فیلمی که کریستیز از این حراج تدارک دیده بود، به‌عنوان آن دسته از آثاری معرفی کرد که در تزئین خانه‌های اشراف کاربرد می‌یافت؛ این اثر، در نهایت با 163 هزار پوند به فروش رسید، و بالاترین قیمت را در میان سایر آثار این گروه به خود اختصاص داد.

چیسویک و بونامز دو خانه‌ی حراج دیگری که برای فروش آثار جهان اسلام شناخته شده هستند، به ترتیب سه و چهار بار در سال حراجی تحت عنوان «هنر اسلامی و هندی» برپا می‌کنند. چیسویک در 8 اردیبهشت 1402، در دو بخش، یعنی «هنر اسلامی و هندی» و «هنر اسلامی؛ از دارایی یک مجموعه‌دار اروپایی شماره 5»، حراج بهار خود را برگزار کرد. در بین آثار هنری ایرانی ارائه شده، وسایل برنزی عهد سلجوقی، سفالینه‌های کاشان، کاشی‌های عهد صفوی، و نقاشی‌ها و اقلام دوران قاجار قرار داشت؛ در بخش «دارایی یک مجموعه‌دار اروپایی» دو نقاشی از قاجار با قیمت 10 هزار پوند، و در قسمت «هنر اسلامی و هندی» یک کاشی سفالی از دوران صفوی با 25 هزار پوند، بالاترین قیمت فروش را تجربه کردند.

بونامز با برگزاری چهار حراج «هنر اسلامی» در سال، دو آنلاین و دو حضوری، حراج «هنر اسلامی و هندی» بهار امسال خود را از خرداد 1402 برگزار خواهد کرد. هنوز تمامی آثار حراج آنلاین بونامز قابل مشاهده نیستند، اما در بخش حضوری، یک کار از میرعماد، یک صفحه خوشنویسی به قلم شاه محمود نیشابوری ملقب به زرین قلم، خوشنویس قرن 10، و دو اثر از ابوالحسن غفاری (صنیع‌الملک)، با نام‌های «دوشیزه‌ای در کنار نهر» و «دوشیزه‌ای، احتمالاً شیرین، زانو زده و موهایش را کنار نهر در منظره‌ای شانه می‌زند» به فروش گذاشته شده‌اند.

حراج رُزبریز لندن، از سایر حراج‌هایی است که در بخش هنر اسلامی فعال است. در 8 اردیبهشت 1402، رُزبریز، حراجی تحت عنوان «آثار آنتیک، اسلامی و هندی» با ارائه 528 اثر برگزار کرد. در میان آثار، نقاشی (بدون عنوان، خوشنویسی سبز) از رضا مافی، از نخستین کسانی که به نقاشیخط در عرصه هنر معاصر ایران پرداخت، به چشم می‌خورد. این اثر با 4.16 هزار پوند چکش خورد، کاری که در سال پیش در حراج رُزبریز عرضه شده و به فروش نرسیده بود. بر اساس برآوردها، حراج اسلامی رُزبریز به مجموع فروش بیش از 600 هزار پوند دست یافته است و با اختلاف زیاد در رتبه سوم بعد از ساتبیز و کریستیز قرار می‌گیرد.